Arnon Kater, hoogleraar Inwendige Geneeskunde, in het bijzonder Translationele Hematologie, van Amsterdam UMC, ontvangt vandaag een Consolidator Grant van de European Research Council (ERC). Met deze beurs van twee miljoen euro gaat Kater onderzoek doen naar de mogelijkheid om afweercellen te gebruiken bij het bestrijden van een chronische vorm van leukemie.

Het onderzoek van Kater richt zich op nieuwe behandelmogelijkheden voor chronische lymfatische leukemie (CLL). Deze ziekte is de meest voorkomende vorm van leukemie in de Westerse wereld en tot op heden niet te genezen. Mede door onderzoek van zijn groep bevindt de behandeling zich in een overgangsfase, maar tot op heden lukt het niet om alle leukemiecellen te vernietigen. Er is dus een grote behoefte aan een nieuwe behandeling. Kater richt zich op het inzetten van lichaamseigen T-cellen, een bepaald type afweercellen, die kankercellen kunnen doden.

Afweercellen genetisch veranderen

Het gebruik van T-cellen om kanker te bestrijden is niet nieuw. De CAR-T-celtherapie is op dit principe gebaseerd: lichaamseigen T-cellen worden buiten de patiënt genetisch zo veranderd dat ze, teruggebracht in het lichaam, een tumorcel herkennen en doden. CAR-T-celtherapie is veelbelovend en boekt goede resultaten bij andere vormen van bloedkanker, zoals de acute lymfatische vorm. Maar bij de chronische vorm CLL is de effectiviteit van deze therapie tot nu toe teleurstellend laag.

Kater en collega’s ontdekten dat de verminderde functie van T-cellen bij patiënten met CLL samenhangt met een gestoorde energiehuishouding in die cellen. Hij vermoedt dat ingrijpen daarin het functioneren van de afweercellen verbetert. Hij probeert het mechanisme te ontrafelen dat die gestoorde energiehuishouding veroorzaakt. Daarnaast ontwikkelt hij methoden om dit defect te herstellen, zodat artsen met lichaamseigen T-cellen ook CLL goed kunnen behandelen.

Excellente onderzoeker

De Consolidator grand is een subsidie, toegekend door de European Research Council, voor excellente onderzoekers om hun eigen programma uit te bouwen, met ideeën voor grensverleggend onderzoek. Kandidaten moeten zeven tot twaalf jaar ervaring hebben sinds de promotie en ze moeten wetenschappelijk hoog zijn aangeschreven. Consolidator Grants kunnen worden toegekend tot twee miljoen euro voor een periode van 5 jaar.