Amsterdam UMC Locatie AMC

Eerstelijnsverblijven Amsterdam: Hoe herstellen ouderen?

Het doel van de ELV-studie is om te onderzoeken welke zorg eerstelijnsverblijven leveren, hoe ouderen herstellen op deze afdelingen en welke externe factoren van invloed zijn op dit herstel. Met de resultaten van dit onderzoek hopen we aanbevelingen te kunnen doen voor de inrichting van het eerstelijnsverblijf.

Sinds 2015 zijn de wetten en bekostiging voor langdurige ouderenzorg gewijzigd: alleen ouderen die een 24-uurs zorgbehoefte nodig hebben kunnen worden opgenomen in een verpleeghuis. Verzorgingshuizen zijn sindsdien grotendeels gesloten of zijn een verpleeghuis geworden. Ouderen wonen langer zelfstandig thuis.

Als thuis een ongeluk gebeurt, iemand valt, of ernstig ziek wordt, moet de zorg goed geregeld zijn. Hiervoor kan het nodig zijn om tijdelijk te worden opgenomen op een herstelafdeling in een verpleeghuis. Een tijdelijke opname in het verpleeghuis kan volgens de bekostiging ‘eerstelijnsverblijf’(ELV) van de zorgverzekeringswet. Een opname op een afdeling ELV is mogelijk als er een medisch probleem is die geen behandeling in het ziekenhuis nodig heeft, maar waardoor de patiënt ook niet thuis kan blijven. Ook is er geen sprake van een revalidatievraag.

Een voorbeeld voor een dergelijke opname is een patiënt met een blaasontsteking met als gevolg een suikerziekte die is ontregelt. De thuiszorg kan de zeer frequente controles voor suikerziekte niet leveren, maar er is ook geen opname in het ziekenhuis nodig. Ook heeft deze patiënt geen intensieve oefentherapie nodig (zoals bij revalidatie). Deze patiënt kan dan tijdelijk worden opgenomen in het verpleeghuis tot de infectie behandeld is en krijgt extra ondersteuning bij voeding en controle van de suikerziekte.

Helaas gaat slechts de helft van de patiënten na een tijdelijke opname in het verpleeghuis met ontslag naar huis. Een kwart van de patiënten wordt na een opname in het ELV permanent opgenomen in het verpleeghuis.

Interviews met medewerkers van eerstelijnsverblijven in Amsterdam geven aan dat er vaak sprake is van geheugenproblemen, ongeschikte woonvoorzieningen en een beperkt sociaal systeem die ontslag naar huis mogelijk kunnen maken. Hoe vaak deze problemen voorkomen is echter onbekend bij de huidige groep die in het ELV verblijven.

Specifieke vraagstellingen ELV-studie:

Hoe zien de eerstelijnsverblijven er in Nederland uit en welke zorg kunnen ze leveren?
Welke patiënten verblijven er in het eerstelijnsverblijf en met welke zorgvraag zijn ze verwezen?
Welke patiënten gaan met ontslag naar huis?
Hoe gaat het met ouderen zes maanden na het verblijf in het eerstelijnsverblijf?
Wat hebben patiënten en mantelzorgers nodig als het thuis tijdelijk niet gaat en hoe sluit het eerstelijnsverblijf hier op aan?
Wat hebben verwijzers (huisarts, wijkverpleegkundige, spoedeisende hulp) voor verwachtingen van het eerstelijnsverblijf?

Beschrijving opzet onderzoek

Er zal gebruik worden gemaakt van verschillende onderzoeksmethoden. Een deel van het onderzoek zal op landelijk niveau plaatsvinden en een deel van het onderzoek zal in Amsterdam plaatsvinden.

Landelijk zullen wij middels online vragenlijsten onder medewerkers van eerstelijnsverblijven beschrijven wat de kenmerken van de afdelingen eerstelijnsverblijf zijn (hoe groot is de afdeling, welke zorg kunnen ze bieden, hoe werken ze samen met andere zorgaanbieders).

In Amsterdam zullen patiënten die worden opgenomen op afdelingen eerstelijnsverblijf worden benaderd voor deelname aan de studie. Er zal dossieronderzoek gedaan worden om medische voorgeschiedenis en behandelingen te registreren, daarnaast zullen we gevalideerde vragenlijst(en) afnemen bij patiënten om hun functioneren en herstel in kaart te brengen op fysiek, lichamelijk, psychisch en cognitief vlak. Wij zullen patiënten na ontslag nog een half jaar vervolgen middels telefonische vragenlijsten.

Daarnaast zullen we middels diepte-interviews met patiënten, mantelzorgers en verwijzers behoeften en verwachtingen van kortdurende zorg in het verpleeghuis beschrijven.

Verwachte resultaten

Met bovenstaande studie streven wij ernaar om herstel van ouderen die kortdurend zijn opgenomen in het verpleeghuis te beschrijven en aanbevelingen te kunnen doen voor de inrichting van de eerstelijnsverblijven in Nederland. De eerste resultaten worden in 2021 verwacht.