Wat de mooiste vinding is gedurende zijn ruim dertigjarige carrière in het AMC? Jim Reekers, die vandaag afscheid neemt van Amsterdam UMC als hoogleraar interventieradiologie, hoeft er niet lang over na te denken. Hij stond aan de wieg van een behandeling om een dichtzittend bloedvat in het been open te maken met een omleiding door de wand van het bloedvat. ‘Deze ingreep wordt nu overal in de wereld uitgevoerd.’

Dit is een van de successen uit zijn vakgebied. Reekers is hoogleraar in een bijzondere, medisch gezien nieuwe discipline, interventieradiologie. Een discipline zonder eigen patiënten. ‘Kijk, een gynaecoloog of een internist behandelt een patiënt. Wij komen in beeld als er een probleem is dat we mogen oplossen en zijn dus nooit de hoofdbehandelaar. Dat is weleens lastig en slecht voor de zorg. Het heeft geleid tot mijn grootste frustratie uit mijn carrière.’

Interventie radiologie 

Eerst nog even uitleggen wat interventie radiologie precies is. Het is beeld-gestuurde behandeling. ‘Opereren zonder snijden, kun je zeggen’, verduidelijkt Reekers. Met een röntgenapparaat of echo kan de interventieradioloog volgen wat hij doet in het lichaam. Hij klaart de klus en klaar. Grote voordeel: de patiënt hoeft niet open.  
Deze wijze van behandeling komt uit de tijd dat de Amerikaanse arts Dotter (ja van het werkwoord dotteren) begin jaren zestig verzon om dichtgeslibde vaten in het been te verwijden door er via het bloedvat een ballonnetje heen te brengen en dat op te blazen. Reekers: ‘Vroeger kwam een interventieradioloog vooral in actie bij de bloedvaten, tegenwoordig behandelen we veel vaker kanker.’ 
Een opvallende figuur is deze hoogleraar, die zich in het AMC op zijn plaats voelt. Hij heeft hier gestudeerd, maakte een uitstapje in het VUmc voor zijn opleiding tot specialist, en werkte daarna tot zijn pensioen in het AMC. ‘Het AMC zit me gegoten, geweldig mooi ziekenhuis. Hier heb je de mogelijkheid om een beetje uit de pas te lopen. Een soort vrijstaat waar de Amsterdamse mentaliteit klinkt. Je kunt, natuurlijk binnen de grenzen, werken aan wat je belangrijk vindt en dat vind ik heerlijk, Daar kan ik gedijen.’

Charlatan ontmaskeren 

En zo komt het gesprek op een andere eigenschap van Reekers. Hij kan zich vreselijk opwinden als dokters menen iets te hebben ontdekt en daarmee de boer op gaan en geld verdienen. En wie het bij Reekers hier over heeft komt dan onmiddellijk uit bij Zamboni. Deze Italiaanse arts beweerde dat hij MS in veel gevallen kan verhelpen door vermeende problemen met nauwe halsslagaders op te lossen. ‘Volkomen flauwekul’, zegt Reekers. ‘Ik heb me hier druk om gemaakt. Hij verdiende veel geld met zijn methode en gaf patiënten ten onrechte hoop. Van hem horen we niet meer zo veel.’ 
Hierbij ging het om het ontmaskeren van een charlatan, maar Reekers kende ook een andere bittere teleurstelling. Hij gaat er goed voor zitten en vertelt zijn verhaal over het behandelen van vleesbomen die soms in de baarmoeder groeien. In sommige gevallen is het zo ernstig dat de hele baarmoeder eruit moet, wat een bijzonder ingrijpende operatie is.

Briljante mislukking 

Reekers en zijn mensen ontdekte dat die vleesbomen simpel te verwijderen zijn door de bloedvaten ernaartoe dicht te maken. Het goedaardige gezwel verschrompelt dan zijn er in 90 procent van alle gevallen geen probleem meer. ‘We hebben al meer dan 15 jaar geleden een grote studie opgezet en de twee ingrepen met elkaar vergeleken. De voordelen van het dicht maken van de bloedvaten zijn groot. De vrouwen zijn minder lang in het ziekenhuis, het kost minder en de ingreep is veel minder ingrijpend voor de patiënt. Geen operatie, geen narcose en geen litteken.’ 
Hij dacht iets moois voor elkaar te hebben gekregen. Nee. ‘Nu, in het jaar dat ik vertrek, wordt de nieuwe methode nog steeds slechts bij 6 procent van de patiënten gebruikt. Zes! Ik heb stad en land afgereisd maar het is niet gelukt om het ingevoerd te krijgen. Niet gelukt. Enorm frustrerend.’ 
Hij kreeg er in 2014 de prijs van de meest briljante mislukking in de zorg voor. Waarom is het mislukt? Reekers kan er alleen maar naar gissen. ‘Noem het de professionele autonomie. Kijk wij hebben geen patiënten, wij zijn de hoofdbehandelaars niet. In het geval van de vleesboom bleven de gynaecologen bij hun eigen behandeling die ze door-en-door kennen. Frustrerend.’

Boek 

Rust nu? Nee, zoals zoveel hoogleraren met pensioen gaat Reekers door. Hij verlaat zijn ruime werkkamer en gaat ergens een kamertje delen. ‘Prima. Ik doe nog wat onderzoek. Ik wil nog beter uitzoeken of iemand zijn diabetische voet kan behouden of dat behandelen geen zin heeft. En ik ga een boek schrijven, een boek voor iedereen over alles wat goed en fout gaat in de zorg. De titel zeg ik je nog niet, maar ik hoop dat het een klapper wordt. Let maar op. Het komt in 2020.’

Tekst: Marc van den Broek
Foto: Elmer Bets