Griep is een ziekte die iedereen op deze aardbol kan krijgen. Ondanks veel wetenschappelijke aandacht leven er nog veel vragen over deze volksziekte. Onderzoeker professor Colin Russell van Amsterdam UMC heeft eind november een beurs van twee miljoen euro gekregen van de Europese Unie om het influenzavirus onder het vergrootglas te leggen.

Russell (1979) gebruikt het geld niet voor een groot laboratorium waar hij met krachtige microscopen en ingewikkelde analyse-apparatuur de griep in kaart brengt. De geboren Amerikaan zoekt naar de geheimen van het virus in enorme databestanden. “Ik haal nieuwe inzichten uit de ongelooflijke hoeveelheid gegevens die in computers is opgeslagen, in dit geval over griep.”

Cambridge

De van oorsprong medisch-bioloog heeft een lange carrière achter de rug op het gebied van infectieziektes. Ze interesseren hem, in het bijzonder influenza, een ziekte die jaarlijks de kop opsteekt als gevolg van een virus dat in verschillende varianten rondwaart en steeds een metamorfose ondergaat. “Iedereen heeft de griep doorgemaakt, maar we weten niet hoe en wanneer het virus verandert. Dat soort basale kennis ontbreekt.”

De afgelopen vijftien jaar heeft hij in Cambridge gewerkt aan besmettelijke ziekten. Tot vorig jaar, toen hij het verzoek kreeg naar het AMC te komen om verder te gaan met grieponderzoek. “Waarom Amsterdam? Vanwege de lange traditie op het gebied van academische geneeskunde. Er zijn veel gegevens verzameld over de griep. Die liggen overal opgeslagen. Mensen werken ermee, maar er is nog niemand die een overzicht heeft van al die informatie.”

Goed vaccin

Russell wil met de beurs van de European Research Council gaan uitzoeken wat er allemaal verscholen ligt in die enorme berg data. De naam van zijn project is: Navigating the evolutionary routes of influenza viruses. Hij legt uit: “Ik zie het op drie niveaus. Iemand heeft griep. Dat heeft gevolgen voor zijn omgeving, anderen kunnen worden besmet. En dat heeft op zijn beurt gevolgen voor de hele bevolking. Ik wil die dynamiek in kaart brengen.”

Het onderzoek kan hulp bieden bij de zoektocht naar een goed vaccin tegen de griep. Nu bepaalt een groep van deskundigen elk jaar welke virusstammen (er zijn veel varianten van virussen die griep kunnen geven) waarschijnlijk in de komende winter gaan toeslaan. Tegen die virusstammen wordt het griepvaccin gemaakt. Dat gaat niet altijd goed. Russell: “Ik heb jarenlang in de commissie gezeten die de samenstelling van het griepvaccin bepaalde. Het is moeilijk om te doen en vaak worden er stammen gemist. Omdat we niet genoeg weten van de griep.”

Door het slim kijken naar al die data over griep moet de kennisachterstand worden verkleind. Russell bestudeert ook de genetische informatie van het virus. “Op die manier proberen we te achterhalen hoe het zich verspreidt. Zo kunnen we beter voorspellen welke stammen we in het griepvaccin moeten stoppen.”

Tekst: Marc van den Broek
Foto: Elmer Bets