Veel verpleegkundigen en artsen werken in nachtdiensten, en dat is rommelen met de biologische klok. Zij lopen zo een groter risico op diabetes en hart- en vaatziekten. Maar de schade is te beperken, zeggen ervaringsdeskundigen.

Klinisch verpleegkundige Tess van Splunteren komt niet altijd ongeschonden uit haar nachtdiensten. “Op dag één van mijn nachtdienst moet ik echt wennen aan het nieuwe ritme en kan ik mijn ogen rond vijf uur ’s nachts vaak nauwelijks meer openhouden. In nacht drie merk ik dat mijn communicatieskills er al flink op achteruit zijn gegaan. Ik kom moeilijk uit mijn woorden en vind het lastig om iets uit te leggen.” 

Nachtdienstles

Als arbo-adviseur bij Amsterdam UMC merkte Wendy Schmitz dat het draaien van nachtdiensten veel van medewerkers  vergt. Ze besloot een les te ontwikkelen waarin ze aandacht besteed aan voeding, bewegen en slapen tijdens en na de nachtdienst. De les is op aanvraag door iedere afdeling te volgen. “In een ziekenhuis zijn nachtdiensten natuurlijk niet te voorkomen, maar je kunt de kans op klachten wel verminderen door op je eten te letten en regelmatig te bewegen”, verklaart Schmitz.  

Van Splunteren besloot deel te nemen aan de les van Schmitz en stak daar een hoop op. “Ik wist bijvoorbeeld niet dat je voorafgaand aan je nachtdienst het beste eiwitrijk kunt eten en aan het eind van je nachtdienst juist voor koolhydraten moet kiezen. Van eiwitten kikker je op, koolhydraten maken je duf.” Koffie drinkt Van Splunteren sinds de les ook nauwelijks meer. “Aan het begin van mijn dienst nog weleens een bakkie, maar nooit meer dan twee.” Over het algemeen zorgt de cafeïne in koffie voor extra alertheid. Maar dat effect verdwijnt na één of twee kopjes. Schmitz’ advies: “Zet koffie strategisch in. Dus drink het alleen als je merkt dat je écht moe wordt.”

App Goedenacht

Op aanraden van Schmitz downloadde Van Splunteren ook de app 'Goedenacht', met praktische informatie over werken in de nacht, adviezen voor passende voeding en concentratiespelletjes. Schmitz: “Om zo’n nacht goed door te komen is voldoende beweging net zo belangrijk als de juiste voeding. Mocht het een rustige nacht zijn, zorg dan zelf voor de nodige actie. Daag je collega’s bijvoorbeeld uit voor een office challenge: 1 minuut planken, 1 minuut squatten en een sprintje op de gang.”  

En als die nachtdienst er op zit? Schmitz: “Zet voordat je naar buiten gaat een zonnebril op. Van licht word je wakker en dat wil je nu juist niet. Doe de gordijnen voor je nachtdienst ook alvast dicht zodat je thuis komt in een donker huis.” Tijdens de nachtdiensten met de auto naar het werk gaan raadt ze af. “Om auto te rijden, moet je natuurlijk alert zijn. En om alert te zijn, moet je precies die dingen doen - het licht opzoeken, even flink bewegen en eiwitrijk eten -  die het je eenmaal thuis extra lastig maken om in slaap te komen. Liever lekker duf met je zonnebril de trein in dus.” 

Tekst: Sophie Verschoor
Foto: Sake Rijpkema