De studie, onder leiding van professor Leonard Hofstra, en in nauwe samenwerking met de Universiteit van Cambridge en Mount Sinai Heart Hospital NYC, toonde aan dat het ontkrachten van mythes zeer effectief is in het vergroten van vaccinatiebereidheid bij ouderen. Het onderzoek liep tijdens de griepvaccinatiecampagne in het najaar van 2020, in aanloop naar de covid-19-vaccinaties. Hofstra: “De door ons ontwikkelde mediastrategie is in principe universeel. Door de inzet van massamedia bereik je gericht de juiste doelgroep, kun je met vragenlijsten eenvoudig achterhalen wat de doelgroep denkt over een onderwerp en kun je vervolgens desinformatie ontkrachten. Dit kun je op tal van andere terreinen toepassen, zoals bij campagnes tegen tabak of slechte voeding.”
Vertrouwen in vaccinaties stijgt
Onderzoeker Yousuf legt uit hoe de onderzoeksgroep een mediastrategie ontwikkelde die mensen meer vertrouwen geeft in vaccinaties: “In de eerste fase onderzochten we bij ouderen, via onze samenwerking met Omroep Max en De Telegraaf, hoe het zat met vertrouwen en kennis rondom vaccinaties. Ook keken we naar vertrouwen in de overheid. We testten daarna gerandomiseerd twee verschillende versies van een video bij diezelfde groep ouderen.” De helft kreeg alleen een filmpje met duidelijke informatie, de andere helft kreeg een filmpje waarin ook fabels over vaccinaties werden ontkracht. De onderzoekers lieten autoriteiten aan het woord in de video’s zoals hoogleraar Neuropsychologie Erik Scherder, viroloog Eric van Gorp en huisarts Ted van Essen. “De groep die de video met extra informatie zag, gaf tweemaal zo goed aan dat vaccinaties niet kunnen leiden tot bijvoorbeeld autisme”, aldus Yousuf. “Door die mythe te weerleggen ging de bereidheid voor vaccineren omhoog.”
Vervolgonderzoek bij coronavaccinaties
De vraag is wat deze resultaten betekenen voor de huidige pandemie. “Op basis van deze uitkomsten zijn we door het ministerie van VWS gevraagd om een campagne te ontwerpen tegen de misinformatie rondom covid-19-vaccinaties”, zegt Hofstra. “We zijn die campagne nog volop aan het analyseren, maar ook hier lijkt het onderzoek veelbelovend. We hopen met ons team in elk geval een positieve bijdrage te leveren aan het beëindigen van deze verschrikkelijke pandemie.”
Top 10 gezondheidsrisico's
De Wereldgezondheidsorganisatie bestempelde weerstand tegen vaccinaties in 2019 als een van de top tien gezondheidsrisico’s voor de wereld. Hofstra: “De belangrijkste reden hiervoor is toenemende misinformatie over vaccinatie, en het creëren van vaccinatiemythes, ook wel een ‘infodemic’ genoemd. Door deze misinformatie, en daardoor weigering tot vaccineren, is op een aantal plekken in de wereld weer mazelen uitgebroken.”
