Het effect van onderzoeksresultaten op de maatschappij, daar draait het om bij de Societal Impact Award. Het AMC reikt deze onderscheiding jaarlijks uit aan een wetenschapper die zijn of haar studieresultaten aan een zo breed mogelijke groep mensen heeft uitgedragen.
Science Photo Library/Hollandse Hoogte
Gezonde arbeidsomstandigheden voor mensen die ’s nachts werken, minder sterfte door hersenvliesontsteking, een maatschappelijk debat over het maken en aanpassen van embryo’s: wetenschappelijk onderzoek kan op uiteenlopende manieren invloed hebben op de maatschappij. Ieder jaar kiest een jury uit drie genomineerde AMC’ers een winnaar. Op 2 oktober werd bekendgemaakt wie zich winnaar van de Societal Impact Award (ASIA) 2017 mag noemen. De onderscheiding ging naar Diederik van de Beek.
Onderzoekers kunnen op verschillende manieren een maatschappelijke bijdrage leveren met de resultaten van hun inspanningen. Zo kan hun research leiden tot een richtlijn, tot het verbeteren van een behandeling, een test of een keuring, of tot het verder verspreiden van kennis via publieke media.
De kandidaten op een rij:
Hoe kun je burnout vaststellen en nagaan in hoeverre dat door het werk komt of door andere factoren? Dat staat beschreven in de registratierichtlijn overspanning/burnout van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten. Judith Sluiter, hoogleraar Bedrijfsgeneeskunde en hoofd van het Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid, droeg met haar onderzoeksgroep bij aan deze richtlijn. Sluiter houdt zich bezig met werk en gezondheid, en dan vooral met het voorkomen van gezondheidsproblemen op het werk.
’s Nachts werken levert extra gezondheidsrisico’s op. Sluiter en haar onderzoeksgroep werkten mee aan adviezen van de Gezondheidsraad voor nachtwerkers. Waaronder bijvoorbeeld het advies om een dutje te doen tijdens de nachtdienst tegen klachten op de korte termijn. Daarnaast leidden de onderzoeksresultaten van Sluiters groep tot nieuwe protocollen voor medisch onderzoek en medische begeleiding van ambulancemedewerkers en brandweerlieden.
Werkende mantelzorgers met stressklachten kunnen leren om beter met de situatie om te gaan en voorkomen dat ze opbranden, dankzij een training die Sluiter en haar onderzoeksgroep ontwikkelden. Ook stelden Sluiter en haar collega’s een protocol op voor periodiek preventief medisch onderzoek van medisch specialisten en artsen in opleiding tot specialist (AIOS).
Aanpassing van nationale en internationale richtlijnen voor de behandeling van hersenvliesontsteking heeft geleid tot een halvering van de sterfte door nekkramp en redt dagelijks veel mensen. De aanpassing is gebaseerd op onderzoek van Diederik van de Beek (hoogleraar Neurologie, gespecialiseerd in neurologische infectieziekten) en zijn onderzoeksteam.
Het onderzoeksteam van Van de Beek toonde aan dat nekkramp (hersenvliesontsteking die veroorzaakt wordt door een bacterie) niet alleen meteen aangepakt moet worden met antibiotica, maar ook met een ontstekingsremmer.
Van de Beek zoekt nu onder meer genetische factoren bij de patiënt en bij de bacterie die een rol spelen bij hersenvliesontsteking. Dit leidt tot een overzicht van genen die cruciaal zijn bij het ontstaan, het verloop en genezing van de ziekte. Daarmee levert Van de Beek een basis voor de ontwikkeling van nieuwe therapieën. In 2018 hoopt hij de eerste nieuwe behandeling te testen bij patiënten met hersenvliesontsteking.
In hoeverre is het ethisch toelaatbaar om embryo’s te maken voor onderzoek, of deze genetisch aan te passen met behulp van een nieuwe techniek waarmee je DNA knipt? Sjoerd Repping (hoogleraar Humane Voortplantingsbiologie en hoofd van de afdeling Voortplantingsgeneeskunde) vindt dat er maatschappelijk draagvlak moet zijn voor dergelijke toepassingen en betrekt het Nederlandse publiek bij deze discussies. Hij deed dat onder andere door tv-optredens bij De Wereld Draait Door en De Kennis van Nu. Samen met de NTR voerde hij een publieksonderzoek uit naar de wenselijkheid van het genetisch aanpassen van embryo’s voor bepaalde indicaties. De resultaten van dit onderzoek maakte Repping publiek bij Nieuwsuur.
Repping en zijn onderzoeksteam doen niet alleen klinisch maar ook maatschappelijk onderzoek naar diverse aspecten van de menselijke voortplanting. Zo leverde zijn groep een bijdrage aan een richtlijn op het gebied van subfertiliteit (verminderde vruchtbaarheid) en aan diverse rapporten voor de overheid.