Stel: je bent 17, bijna klaar met je vwo en je ultieme droom is een baan als cardioloog. Maar, in jouw familie is studeren geen vanzelfsprekendheid. Daarbij, die selectieprocedure – daar kom je toch niet doorheen. Bovendien pas je daar helemaal niet tussen, al die studenten bij wie bij de geboorte al vaststond dat ze gingen studeren voor arts, net als opa, moeder en broer. Dus laat maar zitten.

Helemaal niet, vindt Anouk Wouters, postdoconderzoeker bij het team onderzoek van onderwijs van locatie VUmc: “We gaan deze scholieren laten inzien dat een studie geneeskunde voor hen wél haalbaar is. We hebben deze ‘niet-traditionele’ studenten hard nodig.” Dus diende ze, met succes, een aanvraag in voor de Comeniusbeurs. Met Buddies Breaking Barriers brengt ze weer diversiteit in het vak.

Eerste-generatiestudenten

“Ze zijn bijvoorbeeld de eerste uit een gezin die gaat studeren, wat een studiekeuze moeilijk maakt. Ook blijkt de selectieprocedure een obstakel. Zo wordt er gevraagd om ervaring in de zorg. Maar zo’n stage blijkt helaas toch makkelijker te regelen als je iemand kent. Daarnaast hebben ze vaak geen medicus in hun netwerk die als rolmodel dient, of kan helpen bij de voorbereiding op de selectie. Al met al schatten ze hun kansen laag in en melden ze zich vaak dus niet aan.”

De nieuwe aanwas van studenten is dus weinig divers. Eerste-generatiestudenten zijn duidelijk ondervertegenwoordigd, net als studenten uit lagere sociale klassen of met een migratieachtergrond. Bovendien wordt de opleiding vooral gedomineerd door vrouwen.

Voor die scholier die door dit ‘zelf-selectiemechanisme’ zijn hart niet volgt, is het natuurlijk heel jammer, maar het is vooral een groot gemis voor de geneeskunde. Wouters: “Diversiteit is heel belangrijk voor een gezond opleidingsklimaat en voor de medische zorg. De artsenpopulatie moet een afspiegeling zijn van de samenleving om de zorg te kunnen bieden die aansluit bij de patiënt. Arts en patiënt met eenzelfde achtergrond begrijpen elkaar beter.”

Aan de hand

Met Buddies Breaking Barriers hoopt Wouters het tij te keren. Hoe? Door studenten die vergelijkbare hindernissen namen, in te zetten als buddy. In aanloop naar de aanmelddatum voor nieuwe studenten bezoeken zij scholen om hun verhaal te vertellen om scholieren te inspireren. Daarna worden zij gekoppeld aan een scholier om hem gedurende de gehele selectieperiode te begeleiden. En ook daarna nog, als de scholier door de selectie heen is en als nieuwbakken student tegen het zogenaamde hidden curriculum van ongeschreven regels aanloopt, helpt de buddy.

De buddies fungeren dus als rolmodel, vraagbaak en begeleider. Hoe zij die rol invullen, gaan ze leren en vooral zelf bedenken. “Dit is een pilot. We gaan het nu samen met de studenten uitwerken”, zegt Wouters. “Van de schoolbezoeken tot aan de begeleiding voor, tijdens en na de selectieprocedure. Zij weten immers zelf het beste tegen welke barrières zij opliepen en dus hoe ze de toekomstige studenten kunnen helpen. In ‘teaching labs’ kunnen ze hiervoor onderwijsideeën ontwikkelen. Daarnaast krijgen ze les over onderwerpen als diversiteit, het zelf-selectiemechanisme, intrinsieke motivatie en het hidden curriculum. Alles zo laagdrempelig mogelijk en informeel. Het uiteindelijke begeleidingstraject moet ook echt een wisselwerking zijn tussen de buddy en zijn scholier. Ze moeten elkaar opzoeken.”

What’s in it for the buddy?

Niet alleen die nieuwe student heeft dus profijt van dit buddysysteem, ook de buddy heeft baat bij zijn rol. Hij ervaart de kracht van zijn eigen verhaal en bekwaamt zich in vaardigheden die ook later heel belangrijk zijn. Denk aan leiderschap, communicatie, onderwijstechnieken, samenwerking en professionaliteit. Wouters: “En dat geldt ook voor die nieuwe studenten. Want we hopen natuurlijk dat zij vervolgens het stokje overnemen.”

Tekst: Larissa Velkers
Illustratie: Martijn Gijsbertsen