Na het stoppen met betaald voetbal ondervinden heel wat spelers de nodige psychische en fysieke problemen. Daarom ontwikkelden onderzoekers van Amsterdam UMC een After Career Consult voor pas gepensioneerde profvoetballers. Naast een medische en psychische check up krijgen ze leefstijladviezen zodat ze ook na hun sportcarrière mentaal en fysiek gezond blijven.

Het After Career Consult staat al lang hoog op de wensenlijst van Vincent Gouttebarge en Gino Kerkhoffs, beiden verbonden aan de afdeling Orthopedie, het Academic Center for Evidence-based Sports Medicine (ACES) en de Amsterdam Collaboration for Health & Safety in Sports (ACHSS). Gouttebarge is voormalig profvoetballer en sinds enkele jaren hoofd Medische Zaken van de internationale vakbond FIFPro, die wereldwijd 100.000 professionele (ex-)voetballers vertegenwoordigt. Kerkhoffs, hoofd van de afdeling Orthopedie en chirurg, was zelf een talentvolle voetballer.

Het tweetal heeft de psychische en fysieke klachten in kaart gebracht die mensen vaak ondervinden als ze stoppen met spelen op het hoogste niveau. Vervolgens hebben ze onderzocht welke ondersteuning de sporters daarbij krijgen. “Er bleek geen nazorg te zijn in het betaald voetbal. Daarom wilden we een interventie ontwikkelen die medische en psychische ondersteuning biedt.”

Vincent Gouttebarge (links) en Gino Kerkhoffs
Vincent Gouttebarge (links) en Gino Kerkhoffs

Afbouwen

Het After Career Consult richt zich op vijf hoofdonderdelen. Uit wetenschappelijk onderzoek van Gouttebarge en Kerkhoffs bleek namelijk dat de meeste problemen zich op deze gebieden afspelen. Allereerst het afbouwen: “Profvoetballers trainen tot twee keer per dag. Met dergelijke fysieke inspanningen moet je niet plotseling stoppen. Daarvoor hebben we afbouwschema’s gemaakt”, vertelt Gouttebarge. Ook is er aandacht voor de gewrichtsslijtage (artrose) waarmee iedere topsporter te maken krijgt. Die is veel groter dan gemiddeld, wat al op jonge leeftijd tot pijnklachten kan leiden.

Tijdens het consult is er eveneens ruimte voor leefstijladvies: hoe kun je zo gezond mogelijk leven? En er is aandacht voor de preventie van mentale en cognitieve gezondheidsproblemen. Ook krijgen de voormalige voetballers informatie over werk en opleiding na hun profcarrière, want ze hebben nog heel wat jaren te gaan.

Naast de medische check up door een sportarts en informatie over de problemen waar ze eventueel tegenaan kunnen lopen, is er (indien nodig) een follow up van drie maanden. Die periode is bedoeld om hen als het ware te ‘wapenen met kennis’: zo krijgen zij de vaardigheden om fysiek en mentaal gezond te blijven.

Nog een keer

Inmiddels hebben de onderzoekers samen met de KNVB een pilotstudie afgerond naar de waarde van het After Career Consult. “Daar deden acht spelers aan mee. Ze kregen informatie over de medische effecten die ze op korte en lange termijn kunnen verwachten nadat ze gestopt zijn met betaald voetbal. Vervolgens werden ze uitgenodigd voor een medisch onderzoek bij de sportarts en enkele weken gevolgd. We keken naar hun voetbalgeschiedenis, blessures in het verleden en screenden hen op psychische klachten. Ook kregen ze een cardiovasculair onderzoek. We informeerden waar ze gingen werken na hun carrière. Wordt het een kantoorbaan of zware fysieke arbeid? Dat laatste kan namelijk gevolgen hebben voor de klachten die al hebben of dreigen te krijgen.”

“Uit de pilotstudie blijkt dat ze de vijf hoofdonderdelen en de informatie die we hen gaven zeer relevant vinden. Ze hebben ons het advies gegeven om hier vroeg mee te beginnen, nog voordat ze gaan stoppen. Ook vinden ze het prettig om een of twee jaar na het eerste consult nog een keer uitgenodigd te worden voor een After Career Consult. Want vlak nadat ze gestopt zijn met hun profcarrière is er nog niet zo veel aan de hand. Veel klachten, met name de psychische, komen pas later naar boven.”

FIFA

De resultaten van de pilotstudie zijn eind vorig jaar verschenen in BMJ Open Sport & Exercise Medicine. Gouttebarge is alweer bezig met de volgende stap: het invoeren van een spreekuur zodat straks iedere profvoetballer een After Career Consult kan krijgen. Hij hoopt dat zijn contacten bij de wereldvoetbalfederatie FIFA ertoe zullen leiden dat het consult internationaal wordt ingevoerd. “FIFA heeft wereldwijd ongeveer vijftig Medical Centers of Excellence. Die zouden zo’n interventie makkelijk kunnen aanbieden. Het zou zelfs nog breder kunnen. De problemen die profvoetballers ondervinden, verschillen niet zoveel van die bij andere topsporters.”

Tekst: Irene van Elzakker
Foto's: Marieke de Lorijn/Marsprine