Door nieuwe diagnostiek hoeven zwangere vrouwen minder vaak een potentieel schadelijke CT-scan te krijgen als artsen een longembolie vermoeden. Deze nieuwe methode is onder leiding van het LUMC ontwikkeld. Zij publiceren erover in de New England Journal of Medicine. Enkele vragen aan eerste auteur Ingrid Bistervels, promovendus bij Amsterdam UMC.

Wat hebben jullie precies onderzocht?

“We willen op een veilige manier nagaan of zwangere vrouwen een bloedprop in de longvaten (longembolie) hebben. Dat gebeurt vaak met een CT-scan, maar we zochten een minder schadelijke methode. Achttien ziekenhuizen in Nederland, Frankrijk en Ierland deden hieraan mee, met in totaal 498 zwangeren. Amsterdam UMC en het Flevoziekenhuis, waar ik ook werk, hebben met 111 patiënten een belangrijke bijdrage aan het onderzoek geleverd.”

Wat doet de arts als een longembolie dreigt?

“Als een zwangere vrouw last heeft van benauwdheid, kortademigheid, pijn bij het ademhalen of bloed ophoesten, wil de arts zo snel mogelijk aantonen of uitsluiten dat het om een longembolie gaat. Uit ons onderzoek bleek dat maar vier procent van de zwangeren met dergelijke klachten echt een bloedprop had. Veel voorkomende zwangerschapskwalen lijken namelijk erg op de klachten die passen bij een longembolie. Voor een arts is het lastig om het onderscheid te maken. Tot voor kort kregen deze zwangere vrouwen daarom snel een CT-scan, hoewel je ze liever zo min mogelijk blootstelt aan röntgenstraling.” 

Wat is de belangrijkste uitkomst van het onderzoek?

“We hebben een methode (YEARS-algoritme) ontwikkeld om bij zwangere patiënten op een veilige manier een longembolie uit te sluiten. Die bleek een goede voorspeller. Drie maanden na de verdenking op longembolie had één vrouw een trombosebeen ontwikkeld. Niemand van de vrouwen bij wie een embolie met de nieuwe methode werd uitgesloten, kreeg toch een bloedprop in de longen.
Bovendien konden we in maar liefst 40 procent van de gevallen een longembolie uitsluiten zonder CT-scan. Vroeg in de zwangerschap was dat zelfs 65 procent. Voordat we deze methode hadden ontwikkeld, moest íedere zwangere vrouw met een verdenking op longembolie een CT-scan ondergaan.” 

Jullie hebben een zogenoemd diagnostisch algoritme gemaakt. Wat is dat en wat kun je ermee in het geval van longembolie?

“Het zogenaamde YEARS-algoritme is een stappenplan waarbij afhankelijk van patiëntkenmerken een afkapwaarde van een bloedtest wordt gehanteerd om te bepalen of we zonder verder onderzoek een longembolie kunnen uitsluiten. Boven die afkapwaarde wordt een CT-scan gemaakt. Het was al bekend dat het YEARS-algoritme bruikbaar is bij niet-zwangere patiënten. Voor zwangere vrouwen hebben we het iets aangepast: als een vrouw klachten heeft die kunnen passen bij een trombosebeen wordt eerst een echo van de beenvaten gemaakt.”

Waarom hebben zwangere vrouwen zo veel kans op trombose en longembolie?

“Zij hebben ongeveer vijf keer meer kans op het ontwikkelen van trombose omdat al vanaf het begin van de zwangerschap de zwangerschapshormonen het bloed makkelijker laten stollen. Dit is een slim trucje van de natuur om het lichaam voor te bereiden op eventueel bloedverlies tijdens de bevalling of een miskraam. Bij een klein percentage zwangeren slaat de stollingsbalans door en ontstaat er trombose (een bloedprop). Daarnaast drukt de baarmoeder op de bekkenaderen, waardoor het bloed uit de beenaderen minder goed kan stromen en er een bloedprop kan ontstaan, een trombosebeen. Als zo’n stolsel naar de longslagaderen schiet, is er sprake van een longembolie.” 

Is longembolie de meest voorkomende trombose bij zwangere vrouwen?

“Per duizend zwangerschappen ontwikkelen één tot twee vrouwen een vorm van trombose. Zo’n bloedprop kan op meerdere plekken ontstaan, maar trombosebenen en longembolieën komen het meest voor. Helaas overlijdt één op de honderdduizend zwangeren aan een longembolie. Dat zijn elk jaar één of twee moeders. Een onbehandelde longembolie is een van de meest voorkomende oorzaken van moedersterfte in de Westerse wereld.”

Wat is het probleem van een CT-scan?
“Deze is nodig bij een verdenking op een ernstige ziekte zoals een longembolie, ook bij zwangeren. Maar hoe minder CT-scans er gemaakt hoeven te worden, hoe minder de ongeboren baby en het borstweefsel van de zwangere vrouw worden blootgesteld aan röntgenstralen.“

Gaan we deze nieuwe kennis ook toepassen in jouw ziekenhuizen, het Amsterdam UMC en het Flevoziekenhuis?
”In beide centra werken we al met het YEARS-algoritme. Maar nu ook bij de zwangere patiënten, dus dat is wel zo overzichtelijk.”