Ziek zijn is op vele manieren belastend voor patiënten. Niet enkel de ziekte zelf, maar ook het constante heen-en-weer gereis naar het ziekenhuis maakt het zwaar. Zo moeten patiënten die een niertransplantatie ondergaan bijvoorbeeld erg vaak bloedprikken. De eerste weken na een transplantatie is dat wel twee of drie keer per week. "Vaak zit je bij de dokter, maar die heeft dan nog niet de uitslag van het bloedprikken, dus dan maak je weer een aparte afspraak voor het bespreken ervan. Dat kan echt efficiënter – voor de dokter én voor de patient", aldus Yuma Bijleveld.
Vingerprik
Bijleveld introduceerde, samen met haar collega analist Marloes Vos, de Dried Blood Spots-kit – een methode waarbij de patient zelf bloed kan prikken. Het is een kartonnen doosje die de nierpatiënten thuis krijgen gestuurd, met daarin een bloedprikset waarmee ze zelf aan de slag kunnen. Met een vingerprik welteverstaan. "Patiënten krijgen uiteraard de eerste keer goede instructies, en er zit altijd een folder bij het pakket, waarmee je aan de hand van foto’s de stappen kunt doorlopen", vertelt Vos. "Het gaat om een vingerprik, waarna patiënten een druppel bloed moeten laten vallen op een speciaal papiertje. Dat papiertje sturen zij met de gewone post naar ons laboratorium, waar wij de analyse uitvoeren die nodig is." Eén opgedroogd druppeltje bloed dus. En dat allemaal vanuit je eigen huis.
Techniek
De techniek lijkt op die van de hielprik bij baby’s, maar de analyse is anders. Bij de niertransplantatie-patiënten willen artsen weten hoe het is gesteld met de hoeveelheid medicatie in het bloed. Het gaat dan om medicatie tegen afstoting van de getransplanteerde nier. Bij te weinig medicijnen lopen patiënten kans op afstoting, bij te veel medicatie krijgen ze bijwerkingen zoals een mindere werking van de nier of een hoge bloedsuikerspiegel. Het ontwikkelen van de analyse voor deze patiënten bleek nog een behoorlijke klus. Artsen willen niet alleen de medicatiespiegel meten bij deze nierpatiënten, maar ook hun kreatininegehalte (een afvalproduct van de spieren dat door de nieren wordt opgeruimd). Dat moet het laboratorium dus ook uit die ene druppel op het papier kunnen halen, anders zouden de patiënten alsnog naar het ziekenhuis moeten om daar apart bloed voor te prikken. "Niet de bedoeling", stelt Vos.
Toekomstmuziek
Vanaf de zomer 2019 is het project echt van start. Uiteraard openbaren zich wat kinderziektes – zo willen patiënten ‘de druppel’ nog wel eens verkeerd op het papiertje zetten. "Dan drukken ze hun vinger erop, in plaats van een hele druppel bloed te laten vallen. In dat geval kunnen wij de analyse niet uitvoeren." Maar al met al lijkt het goed te werken.
Bijleveld: "We doen dit nu alleen nog voor deze nierpatiënten, maar uiteraard willen we dit uitgebreider gaan toepassen. Moeilijkheid blijft wel dat je voor iedere ziekte een andere analyse nodig hebt. En niet alles kan worden gemeten via zo’n druppeltje." Toch zijn de voordelen van de ‘kit’ zonneklaar.
Zo is het minder eng dan wanneer je een buisje bloed moet prikken in je arm. Je hoeft er niet voor te reizen, als je bij de dokter komt heb je de uitslag al en je hebt heel weinig bloed nodig – wat bijvoorbeeld bij baby’s en kinderen handig is. Ook biedt het veel potentie voor wetenschappelijk onderzoek met proefpersonen, die dan thuis zouden kunnen bloedprikken.
De ziekenhuisapotheker en de analist zijn inmiddels in gesprek met nog meer afdelingen in het ziekenhuis.
Tekst: Loes Magnin
Foto's: Elmer Bets
