De computer ‘wint’ het van het blote oog van de chirurg. Dat stelt mond-, kaak- en aangezichtschirurg Leander Dubois in zijn proefschrift over de optimale reconstructietechnieken voor een gebroken oogkas. Computergestuurd opereren geeft een betere uitkomst. Het geheim zit hem in de voorbereiding.
Bijna filosofisch is het, zijn benadering van de chirurgie. Het gaat hem om het ‘omarmen van het concept; dat computergestuurd opereren écht voordelen oplevert’. En daaruit voortvloeiend: ‘dat er kruisbestuiving plaatsvindt. Wat we nu toepassen in de oogkaschirurgie kan ook worden toegepast op andere gebieden’. Leander Dubois promoveert 3 juni op onderzoek naar de voorspelbaarheid van oogkasreconstructies.
Als pleitbezorger van computergestuurde chirurgie toonde hij de voordelen aan van deze geavanceerde methode ten opzichte van opereren met de conventionele technieken. Zo vroeg hij ervaren chirurgen en niet-chirurgen een inschatting te maken van de grootte en complexiteit van een oogkasfractuur. Ook vergeleek Dubois de traditionele reconstructie met een genavigeerde aanpak en de klinische meerwaarde van op maat geprinte 3D-oogkasimplantaten. Het resultaat laat zich raden: de moderne 3D-technologie wint het van het timmermansoog. Sterker nog, de ervaring van de operateur bleek van beperkte waarde. De technologie kan zorgen voor een kleinere foutmarge.
“Dat fascineert me: wat je denkt dat je doet en wat je werkelijk doet, is niet altijd congruent”, zegt Dubois. “Als je vertrouwt op het blote oog, is er vaker sprake van overcorrectie. Daardoor kan de chirurg de inschatting maken dat een ingreep nodig is, terwijl dat niet altijd waar blijkt als je de computergegevens hebt geanalyseerd.”
Nog een voordeel: “Met slimme software kunnen we een voorgevormd oogkasimplantaat passen zonder hinder te ondervinden van weefsel dat het zicht belemmert. Die oogkasimplantaten hebben diverse maten, vergelijkbaar met een pak dat je in de winkel koopt. De beste pasvorm kan vooraf gekozen worden. Vervolgens kun je een implantaat wel op tien manieren in een oogkas plaatsen. Maar er is er slechts één die het ideaal het meest benadert. Dat ondervang je door deze methode. Je besluit al van tevoren hoe je het gaat aanpakken en niet pas tijdens de operatie.”
Wisselende resultaten
“Een goede digitale planning bepaalt negentig procent van je succes”, aldus Dubois. “Het enige wat je moet doen, is je plan uitvoeren met de navigatie. Door deze techniek vervalt het aloude argument dat als je opereert het toch altijd anders is dan je van tevoren dacht”, stelt de promovendus.
Oogkaschirurgie is complex. De oogkaswand is op sommige plekken zo dun als papier en heeft weinig stevigheid. Een ferme klap leidt vaak tot verbrijzeling van die wanden. “Oogkasreconstructies zijn ingewikkeld en je mist vaak overzicht. Digitaal passen heeft dus een absolute meerwaarde. Wat je niet wil, is heel wisselende resultaten, soms mooi, soms slecht. Je wil voorspelbaarheid creëren van het volledige operatieproces.”
Beetje naar rechts
Het klinkt ideaal. Maar het vergt ook aanpassingen in de huidige benadering van oogkasreconstructies. Technologische kennis is nodig en de software en navigatieapparatuur zijn kostbaar. “In het AMC zijn we door de samenwerking met de neurochirurgie in de gelukkige omstandigheid dat we deze apparatuur kunnen gebruiken.”
En de toekomst? “We zijn bezig met de ontwikkeling van een nieuwe navigatietechniek die je zou kunnen vergelijken met de TomTom: tijdens de operatie stuurt het programma je bij, ‘beetje naar rechts, beetje naar links’.”
Door Loes Magnin