Amsterdam UMC organiseert De Anatomische Les in samenwerking met de Volkskrant.
De Anatomische Les is een medische publiekslezing op het snijvlak van geneeskunde en maatschappij waarvoor elk jaar een spreker wordt aangezocht die in zijn of haar discipline internationaal toonaangevend is. De lezing wordt uitgesproken in de grote zaal van het Concertgebouw (ca. 2000 plaatsen). Na afloop is er voor genodigden een receptie in de foyers.
De eerste keer werd de lezing gehouden in 1994 naar aanleiding van het jubileum van 325 jaar academische geneeskunde in Amsterdam. In de afgelopen jaren heeft De Anatomische Les veel bekendheid verworven. Het aantal aanmeldingen overstijgt elk jaar de beschikbare plaatsen in de grote zaal van het Concertgebouw. Er moet dus helaas met een wachtlijst worden gewerkt.
De lezing weerspiegelt een eeuwenoude academisch-medische traditie. In de zestiende en zeventiende eeuw belegde het Amsterdamse Chirurgijnsgilde jaarlijks een openbare les, waarbij het lijk van een pas geëxecuteerde misdadiger werd ontleed. Ter wille van het publiek werd het begeleidend commentaar gegeven in de volkstaal in plaats van het gebruikelijke Latijn.
De Volkskrant publiceert als medeorganisator jaarlijks een uitgebreid interview met de spreker (ongeveer zes weken voor het evenement) en zorgt voor de uitgave van een fraai vormgegeven boekje (het interview aangevuld met commentaar van Nederlandse deskundigen) dat na afloop aan alle aanwezigen wordt uitgereikt.
De organisatie
Amsterdam UMC organiseert De Anatomische Les in samenwerking met de Volkskrant.
De voordracht voor een spreker wordt gedaan door een wetenschappelijke adviesraad. Deze adviesraad bestaat uit: prof. dr. Jan Paul Medema (voorzitter), prof. dr. Connie Bezzina, prof. dr. Marjolein van Egmond, prof. dr. Jeroen Geurts, prof. dr. Stan van de Graaf, prof. dr. Brenda Penninx, prof. dr. Sjoerd Repping: en prof. dr. Ronald van Vollenhoven.
Aan de jaarlijkse voordrachtvergadering nemen tevens de decanen van de faculteiten Geneeskunde van UvA en VU deel, een afgevaardigde van de wetenschapsredactie van De Volkskrant, en de organisator van De Anatomische Les, de directeur Communicatie Amsterdam UMC.
Financiële ondersteuning
Om de onafhankelijkheid van de lezing absoluut te waarborgen wordt De Anatomische Les niet gesponsord.
Programma-onderdelen
Het programma van De Anatomische Les beoogt elk jaar een samengaan van wetenschap, kunst, literatuur en klassieke muziek te zijn. Vaste onderdelen: presentatie van een boek, voordracht over beeldende kunst en literatuur een muzikaal intermezzo van een bekend ensemble en de lezing zelf.
Genodigden Anatomische Les
Tot de genodigden voor De Anatomische Les behoren vertegenwoordigers van universitair medische centra en universiteiten, leden van het parlement en het kabinet, journalisten alsmede representanten van maatschappelijke organisaties en adviesorganen op het terrein van de gezondheidszorg en van bedrijven en culturele instellingen in de stad Amsterdam. Daarnaast geven elk jaar zo'n 300 à 400 lezers van de Volkskrant acte de présence. Koningin Beatrix was aanwezig bij de eerste, de tiende - en als prinses - de twintigste Anatomische Les.
Voorgaande sprekers
Het succes van De Anatomische Les wordt mede bepaald door de internationale reputatie van de uit te nodigen sprekers.
De lezing is tot nu toe uitgesproken door:
2020: revisited: dr. Anthony Fauci, Director National Institute of Allergy and Infectious Diseases. (On the Corona pandemic) Online version
2019: Dr. Anthony Fauci director of the National Institute for Allergy and Infectious Diseases (NIAID) in Washington DC. (Emerging and Re-Emerging Infectious Diseases: The Perpetual Challenge)
2018: Thomas R. lnsel, founder en president of Mindstrong Health (Smartphones: what can they tell us about ourselves?).
2017: Professor Bonnie L. Bassler, Squibb Professor in Molecular Biology, Department of Molecular Biology, Princeton University. (How bacteria talk).
2016: Professor John Ioannidis, Professor of Medicine, and of Health Research and Policy at the Stanford University School of Medicine, and Director of the Stanford Prevention Research Center at the School of Medicine. (Reliable science).
2015: professor Eric Lander, als hoogleraar Biologie en hoogleraar Systeembiologie verbonden aan respectievelijk het Massachusetts Institute of Technology (MIT) en Harvard Medical School. (Big Data).
2014: professor Martin Blaser, als hoogleraar Inwendige Geneeskunde en hoogleraar Microbiologie verbonden aan het New York University Langone Medical Center. (Microben op de terugtocht).
2013: professor Angus Deaton, als Dwight D. Eisenhower Professor of Economics and International Affairs verbonden aan Princeton University (VS). (The Great Escape).
2012: prof. dr. Terrie Moffitt en prof. dr. Avshalom Caspi, beiden als hoogleraar Psychology and Neuroscience verbonden aan Duke University in Durham, North Carolina (VS). (Groter worden met zelfbeheersing).
2011: professor Linda Partridge, directeur Institute of Healthy Ageing van het University College London en directeur van het in Keulen gevestigde Max Planck Instituut voor de Biologie van Veroudering (Ze leefden nog lang en gelukkig).
2010: professor Rino Rappuoli, hoofd Vaccinonderzoek bij Novartis Vaccines and Diagnostics in Siena (Leven met vaccineren).
2009: professor Svante Pääbo, als hoogleraar Genetica verbonden aan het Max Planck Instituut voor Evolutionaire Antropologie in Leipzig (Het menselijk verschil).
2008: professor Arieh Y. Shalev, hoogleraar Psychiatrie van het Hadassah University Hospital in Jeruzalem, Israël (Leven met angst).
2007: professor Inder M. Verma, American Cancer Society Professor of Molecular Biology, Salk Institute in La Jolla, Californië (Genezen met genen).
2006: professor Robert Webster, hoogleraar Virologie in het St. Jude Children’s Research Hospital te Memphis (Griep met vleugels).
2005: professor Jacques Marescaux, hoogleraar Gastrointestinale Chirurgie aan de Universiteit van Straatsburg (De operatiekamer van de toekomst).
2004: professor Charles O’Brien, hoogleraar Psychiatrie aan de Universiteit van Pennsylvania ('Het verslaafde brein').
2003: professor Harold Varmus, president en Chief Executive Officer van het Memorial Sloan-Kettering Cancer Center in New York ('De strijd tegen kanker');
2002: professor Martin Raff, hoogleraar Celbiologie aan het University College te Londen ('De potentie van stamcelonderzoek');
2001: professor Rita R. Colwell, hoogleraar Microbiologie aan de University of Maryland (Baltimore) en sinds 1998 directeur van de National Science Foundation ('Mondiale klimaatveranderingen en de verspreiding van infectieziekten');
2000: professor Elizabeth Barrett-Connor, hoogleraar Epidemiologie aan het Department of Family and Preventive Medicine van de University of California in San Diego ('A pill for everyone - hormone substitution after the menopause');
1999: professor Peter Goodfellow. Senior Vice-president Discovery Worldwide of SmithKline Beecham en van 1992 tot 1996 Balfour Professor of Genetics at the University of Cambridge ('Genes and drugs');
1998: professor Charles Weissman. Professor in Molecular Biology at the University of Zurich en scientific director van het Institut fur Molekularbiologie in Zurich, Switzerland ('Of prions, mice and men');
1997: professor Nancy Andreasen, professor of Psychiatry at the University of Iowa en chief-editor van het American Journal of Psychiatry ('Our Brave New World: Exploring the mind and brain in health and disease');
1996: professor Barry Bloom, Investigator van de Howard Hughes Medical Institute en de Weinstock Professor of Microbiology at the Albert Einstein College of Medicine in New York ('Our unfinished agenda: infectious diseases - first world and third world');
1995: professor Henrik Wulff, professor in Clinical Decision Theory and Ethics van de Medical Faculty van de University of Copenhagen ('Medical Ethics and Clinical Practice, Seeking the Right Balance');
1994: professor Sir David Weatherall, Regius Professor of Medicine from the University of Oxford ('Molecular Medicine; Hopes and Realities');