Op de afdeling Chirurgie helpen mantelzorgers bij de zorg voor een familielid dat net is geopereerd. Daarvoor zijn twee ruimtes als een soort huiskamer ingericht. Samen met andere ziekenhuizen gaat de afdeling onderzoeken wat het effect van deze aanpak is op het aantal heropnames en complicaties.
Sfeervolle lampen, een comfortabele stoel, een koelkast, een eettafel en een koffiezetapparaat: met deze inrichting wil de afdeling Chirurgie een huiskamersfeer creëren in haar mantelzorgkamers. Patiënten die een operatie achter de rug hebben en nog even moeten blijven, kunnen hier drie keer per dag eten met familieleden die na het ziekenhuisverblijf de zorg op zich zullen nemen. Deze mantelzorgers begeleiden hen bij simpele taken als tanden poetsen, aan- en uitkleden en wandelen, maar ook bij ademhalingsoefeningen, wondverzorging en het aan- en afkoppelen van sondevoeding.
“Voor de familieleden is het fijn dat ze alvast kunnen oefenen, zodat ze dit soort zaken na het ziekenhuisverblijf met meer zelfvertrouwen doen. Vaak zijn ze er onzeker over of ze bepaalde handelingen wel goed kunnen uitvoeren. Daardoor ervaren ze die als zeer belastend”, vertelt arts-onderzoeker Charlotte Heidsma.
Positieve resultaten
De mantelzorgkamers zijn in het leven geroepen om de kwaliteit van zorg te verbeteren. Een pilotstudie leverde vorig jaar positieve resultaten op. Patiënten die aan het mantelzorgprogramma meededen, waren mobieler, poetsten vaker hun tanden en deden vaker ademhalingsoefeningen. Mantelzorgers voelden zich beter voorbereid op de zorg na het ziekenhuisverblijf.
Ook verpleegkundigen en artsen waren positief. De eerste dagen vreesden ze dat het veel tijd zou kosten om de mantelzorgers te instrueren. Maar aan het eind van de pilot – waaraan zo’n 40 patiënten meededen – hadden ze de indruk dat de aanpak juist tijd opleverde.
Loting
“We zijn met een grote vervolgstudie begonnen om deze ervaringen wetenschappelijk te onderbouwen”, zegt Heidsma. “Uiteindelijk willen we 488 patiënten en hun mantelzorgers volgen.” Daarvoor is de samenwerking gezocht met locatie VUmc, het OLvG in Amsterdam en het UMC Groningen. Via loting wordt bepaald of een patiënt een mantelzorgkamer krijgt of de standaardzorg.
“We zijn benieuwd of het mantelzorgproject het aantal heropnames of complicaties vermindert. Ook kijken we naar de kwaliteit van leven, eventuele angst en depressie bij zowel de patiënt als de mantelzorger. Deze aanpak moet natuurlijk niet te belastend zijn voor de familie.”
Het is ook niet de bedoeling om patiënten en mantelzorgers iets op te dringen wat ze niet willen. Niet elke patiënt wil zijn familie om hulp vragen. En niet elk familielid is in staat zorgtaken over te nemen. “Voor hen is er de ‘normale’ zorg.”
Tekst: Irene van Elzakker
Foto: Elmer Bets