Meerdere onderzoekers in Amsterdam UMC proberen inzicht te krijgen in de ziekte van Lyme.
Jeanine Ursinus werkt aan de LymeProspect studie, een studie die een grote groep mensen volgt met Lyme met onder andere de vraagstelling waarom patiënten na behandeld te zijn tegen Lymeziekte langdurige klachten kunnen houden. ‘Bij de meeste mensen is een antibioticakuur voldoende om van de ziekte af te zijn, vooral als de ziekte van Lyme al in een vroeg stadium wordt behandeld,’ zegt Jeanine. ‘Maar sommige mensen blijven na een antibioticakuur klachten houden, zoals vermoeidheid, spierpijn en gewrichtspijn. Het is niet goed duidelijk waarom dat zo is.’
In de LymeProspect studie probeert Jeanine uit te zoeken waarom sommige mensen lang klachten houden. ‘We hopen dat we dan mensen beter te kunnen helpen.’ In juli 2017 is ook de Lymeprospect KIDS van start gegaan. Ook voor kinderen geldt dat als zij door een teek gebeten en hierna klachten krijgen, zoals een rode kring of een rode kleine zwelling op het oor of elders (lymfocytoom), zij (uiteraard in overleg met de ouders) zich kunnen aanmelden via tekenradar.nl
Promovendus Ewoud Baarsma houdt zich bezig met de opzet en uitvoering van de Victory studie. Een belangrijke hoeksteen van de diagnostiek van de ziekte van Lyme zijn antistoftesten. Deze zijn enerzijds niet gevoelig vroeg in de ziekte en anderzijds maken zij slecht onderscheid tussen een oude doorgemaakte of juist actieve infectie. Hierdoor is er bij sommigen patiënten vraag naar andere testen, zoals cellulaire testen, en wijken patiënten soms hiervoor uit naar het buitenland.
Van cellulaire testen wordt gesteld dat deze de mogelijkheid bieden om onderscheid te maken tussen een oude en een actieve infectie met de Borrelia-bacterie. Om die reden stelde het Nederlands Lymeziekte-expertisecentrum een onderzoeksconsortium samen (RIVM, Radboudumc en AMC) dat, in samenwerking met de Nederlands Vereniging voor Lymepatiënten en de Stichting Tekenbeetziekten een selectie van de huidige cellulaire testen gaat valideren en onderzoeken. Dit onderzoek geeft beter inzicht in de waarde van het diagnostische arsenaal voor de ziekte van Lyme en draagt daarmee direct bij aan de verbetering van de diagnose van de ziekte van Lyme.
Dieuwertje Hoornstra, eveneens promovenda, richt zich op andere ziekten die ook door de teek kunnen worden overgedragen. Lymeziekte wordt veroorzaakt door de bacteriën die behoren tot de Borrelia burgdorferi sensu lato groep. Er zijn echter verschillende bacteriën, virussen en parasieten die mede door de teek overgedragen kunnen worden en die andere ziekten kunnen veroorzaken. Dieuwertje gaat in onderzoeksverband, in samenwerking met het RIVM, kijken naar deze andere door teken overdraagbare aandoeningen in mensen met een acuut koortsend ziektebeeld na een tekenbeet in Nederland.
Michelle Klouwens, internist in opleiding en onderzoeker, Alexis Burham, Abhijeet Nayak en Jos Trentelman houden zich bezig met onderzoek naar en het ontwikkelen van een vaccin om de ziekte van Lyme te voorkomen. Hierbij wordt gekeken naar nieuwe vaccinatie strategieën en methoden, waaronder ook een vaccin dat zich richt tegen de teek. Voor laatstgenoemde aanpak leidde het AMC een groot Europees onderzoek: het ANTIDotE project. Mede naar aanleiding daarvan heeft Prof. dr. Hovius recentelijk een prestigieuze persoonlijke beurs gekregen van ZonMw om hier verder onderzoek naar te doen (VIDI grant). In het kader van dat onderzoek zal een humaan teken-challenge model worden opgezet, waarbij mensen herhaaldelijk onder gecontroleerde omstandigheden zullen worden blootgesteld aan niet-geïnfecteerde, in het laboratorium gekweekte teken. Dit onderzoek zal eind 2021 van start gaan.
Eerdere promovendi van Amsterdam UMC Multidisciplinair Lymeziekte Centrum zijn Dr Tim J Schuijt, Dr Jeroen Coumou, Dr Joris Koetsveld, Dr Lauren Mason en Dr Alex Wagemakers.
Alex Wagemakers ontving in 2014 de Young Talent Award van de AMC Foundation. Daaraan is een geldbedrag verbonden waarmee Wagemakers naar de universiteit van Yale (VS) kon om immuniteit tegen teken te onderzoeken. Yale is de plek waar de ziekte van Lyme voor het eerst in detail is beschreven. Het laboratorium voor Infectieziekten van deze universiteit is leidend in onderzoek naar Lyme en andere ziekten die door teken worden verspreid.
In Yale is het enige op de markt gebrachte vaccin ontwikkeld dat voorkomt dat een teek de ziekte van Lyme overdraagt op de mens. Er waren echter verschillende problemen met het vaccin en het is van de markt gehaald. Vandaar dat zowel in Yale als in het AMC verder onderzoek plaatsvindt naar manieren om besmetting tegen te gaan.
Wagemakers bracht zes maanden door in de VS. ‘Ik leerde er veel over Lyme en andere infectieziekten. De kwaliteit van het onderzoek op Yale lag erg hoog en er werd zeer efficiënt gewerkt. Het heeft me veel ervaring, nieuwe inzichten en ideeën opgeleverd.’ Zo slaagde de jonge wetenschapper erin om een nieuw model te ontwikkelen voor een ziekte die sterk lijkt op Lyme. Momenteel werkt hij in het AMC verder met dit model.
In 2017 ontving promovendus Jos Trentelman ook een AMC travel grant om onderzoek te doen naar een anti-teken vaccin op Yale University. Weer een andere promovenda, Michelle Klouwens, bracht met hulp van de AMC foundation in 2017 enkele maanden door op het Spaanse instituut CIC bioGUNE op zoek naar nieuwe kandidaten voor een anti-teken vaccin. Tot slot, in 2020 ontving Jasmin Ersoz, analiste van het AMLC, een beurs van het ‘Amsterdam Infection & Immunity institute’ voor een stage op het Amerikaanse Center for Disease Control and Prevention (CDC) naar het kweken van teken in het laboratorium.
Meewerken aan het onderzoek
Heb je een rode kring of andere Lymeziekte manifestatie opgelopen na een tekenbeet? Of begin je aan een antibioticakuur voor de Ziekte van Lyme? Dan kun je die hier melden.
Ook zijn we op zoek naar mensen met een bevestigde vorm van lymeziekte (bijvoorbeeld de karakteristieke rode ring of vlek). Vraag je huisarts of je daar wellicht voor in aanmerking komt. Informatie voor de huisarts vind je hier.