Vaginaplastiek: de operatie en de opname

Op deze pagina vindt u informatie over de operatietechnieken en over de opname in het ziekenhuis.

De operatie voor de vaginaplastiek duurt, afhankelijk van de techniek, 3 tot 5 uur. Er zijn drie operatietechnieken:

  1. Penisinversie vaginaplastiek
  2. Penisinversie met huidtransplantaat
  3. Darmvaginaplastiek
  4. Peritoneum vaginaplastiek (alleen in studieverband)

Hieronder worden de technieken verder toegelicht. Bekijk de animatievideo (de tekst loopt door onder de video).
NB: genitale ontharing is dankzij nieuwe inzichten niet meer noodzakelijk.

1. Penisinversie vaginaplastiek

De penisinversie vaginaplastiek kan worden uitgevoerd als de penishuid voldoende lengte en omvang heeft (meestal volstaat een penis van gemiddelde lengte en breedte). Bij deze operatietechniek wordt de vagina gemaakt van de huid en onderliggend weefsel van de penis.

De operatie wordt uitgevoerd door de plastisch chirurg met een assistent. Allereerst wordt een urinekatheter geplaatst, dat is een afvoerslangetje dat via de plasbuis wordt ingebracht

Vervolgens wordt een snede gemaakt in de lengterichting van de balzak, zie de stippellijn op afbeelding hiernaast.

Urinekatheter en het maken van snede
Urinekatheter en het maken van snede
Nu er een snede is gemaakt kan de chirurg ruimte maken voor de vagina, tussen de blaas en de darm.
Ruimte maken voor de nieuwe vagina
Ruimte maken voor de nieuwe vagina

De testikels worden verwijderd.

Verwijderen testikels
Verwijderen testikels

Daarna wordt de penishuid van de schacht van de penis afgehaald, maar het blijft vastzitten aan de schaamheuvelkant. Deze huid is nog steeds doorbloed en gevoelig en zal uiteindelijk in de nieuwe vagina worden vastgehecht.
Behoud van zenuwbaan en bloedvaten
Behoud van zenuwbaan en bloedvaten

De clitoris wordt gemaakt van de top van de penis (de eikel). De kleine schaamlippen worden gemaakt van de voorhuid of penishuid. Het zwellichaam wordt verwijderd. De plasbuis wordt ingekort tot aan de nieuwe uitgang.
Verwijderen zwellichaam
Verwijderen zwellichaam

De clitoris, binnenste schaamlippen en plasbuis worden op hun nieuwe plek gehecht. De penishuid wordt binnenstebuiten gekeerd, naar beneden getrokken en in de vaginaholte gelegd.
Instulpen van penishuid en vasthechten
Instulpen van penishuid en vasthechten

Om de huid in de vaginaholte rustig en in de juiste positie te laten genezen wordt er een tampon ingebracht die bestaat uit een condoom gevuld met gazen.
Tampon na de operatie
Tampon na de operatie

Na 5 dagen wordt de tampon door de arts verwijderd. (De buisjes aan de buitenkant van de schaamlippen/liezen, zoals op de afbeelding, worden tegenwoordig meestal niet meer geplaatst.)

2. Penisinversie met huidtransplantaat

De penisinversie vaginaplastiek met huidransplantaat wordt uitgevoerd als de penis te klein is om een vagina met voldoende diepte te maken. Bij deze operatietechniek wordt er gebruikgemaakt van huidtransplantaten, zoals een stukje huid van de balzak, liezen of onderbuik. Deze huid is meestal in ruime mate aanwezig.

De operatietechniek met huidtransplantaten is bijna hetzelfde als die van de penisinversie die hierboven wordt beschreven. Het verschil is dat de penisinversie als het ware wordt verlengd met het huidtransplantaat om de vagina te creëren.

Verlenging met huidtransplantaat
Verlenging met huidtransplantaat

3. De darmvaginaplastiek

De darmvaginaplastiek wordt uitgevoerd wanneer er onvoldoende huid is voor de penisinversie- en huidtransplantaat-techniek. Bijvoorbeeld als vanwege de puberteitsremmers de penis onderontwikkeld is of de penis erg klein is. Bij deze operatietechniek wordt de vagina gemaakt met een stukje van de darm.

Het eindresultaat zal hetzelfde zijn als bij de penisinversie-techniek. Het enige verschil is het weefsel dat gebruikt wordt voor de vaginaholte. Wanneer de penishuid heel kort is, is het stukje darm aan de buitenkant van de vulva te zien rond de ingang van de vagina. Met een kijkoperatie wordt een stukje van de darm gebruikt om de binnenbekleding van de vagina te maken. De plastisch chirurg voert de operatie daarom uit in samenwerking met een maag-darmchirurg die is gespecialiseerd in kijkoperaties.

Allereerst worden er drie kleine sneden gemaakt onder de navel: één om een camera in te brengen en twee om te kunnen opereren. Vervolgens wordt de buikholte via een snede gevuld met gas. Hierdoor ontstaat er ruimte in de buikholte om te kunnen opereren.
Drie sneden: camera en werkinstrumenten
Drie sneden: camera en werkinstrumenten

Tegelijkertijd begint de plastisch chirurg met het plaatsen van een urinekatheter (een afvoerslangetje dat via de plasbuis wordt ingebracht). De plastisch chirurg maakt de buitenkant van de vagina op dezelfde manier als bij de penis-inversietechniek.

De maag-darmchirurg maakt vervolgens een gedeelte van de darm los, inclusief de bloedvaten en zenuwen. Dit is ongeveer 15 centimeter lang.

Vrijmaken stuk darm, plaatsen katheter en snede voor vaginaholte
Vrijmaken stuk darm, plaatsen katheter en snede voor vaginaholte

Het losgemaakte stukje darm wordt naar de vaginaholte gebracht en aan de penishuid vastgehecht. De twee uiteinden van de achtergebleven darm worden aan elkaar vastgemaakt.
Verplaatsen darmdeel
Verplaatsen darmdeel

Bij deze operatie wordt geen tampon in de vaginaholte achtergelaten.

4. De peritoneum (buikvlies) vaginaplastiek studie

De peritoneum vaginaplastiek wordt sinds kort uitsluitend in studieverband aangeboden als een alternatief voor de darmvaginaplastiek. Dit onderzoek is de PeriVaS studie (Peritoneum Vaginaplastiek Studie). Net als bij een darmvaginaplastiek wordt deze ingreep alleen uitgevoerd wanneer er onvoldoende huid is voor een penisinversie- en huidtransplantaat-techniek. Bijvoorbeeld, als vanwege puberteitsremmers de penis onderontwikkeld is of de penis erg klein is. Daarnaast kan deze techniek worden gebruikt als een vaginaholte na een eerdere operatie is dicht gegaan of bij cis vrouwen met een verworven- of aangeboren ondiepe vagina. Bij deze operatietechniek wordt de binnenkant van de vagina gemaakt met een deel van het buikvlies.

Het eindresultaat van de vulva (buitenkant) zal hetzelfde zijn als bij de penisinversie-techniek. Het verschil zit in het weefsel dat gebruikt wordt voor de bekleding van de vaginaholte. Wanneer de penishuid heel kort is, is het stukje peritoneum aan de buitenkant van de vulva te zien rond de ingang van de vagina. Met een kijkoperatie wordt een lap van het peritoneum verwijderd, waarbij de bloedvaten die naar dat gedeelte van het peritoneum gaan, intact blijven. Deze lap wordt vervolgens zo gehecht dat het een buisvorm krijgt en de binnenbekleding van de vagina vormt. De plastisch chirurg voert de operatie daarom samen uit met een maag-darmchirurg die is gespecialiseerd in buikoperaties. Patiënten die meedoen aan dit onderzoek zullen via een informatiebrief geïnformeerd worden over de specifieke stappen van de operatie en de nazorg.

Wat betekent ‘in studieverband’?
In studieverband betekent dat deze ingreep onderwerp is van een onderzoek. De peritoneum vaginaplastiek is een relatief nieuwe operatietechniek. Het doel van de PeriVaS studie is om de resultaten en risico’s van deze operatie techniek nauwkeurig in kaart te brengen. Op deze manier kunnen we zien of de operatie veilig en effectief is en of het een goed alternatief is voor de darmvaginaplastiek. Deelnemers aan de studie moeten voldoen aan bepaalde criteria. De belangrijkste criteria zijn; dat er onvoldoende penishuid aanwezig is, het BMI (Body Mass Index) tussen de 18 en 30 is en er geen contra-indicaties zijn voor het ondergaan van een kijkoperatie.

Mensen die in aanmerking komen voor de studie worden uitgebreid geïnformeerd over de procedure en er wordt uitgelegd welke risico’s er kleven aan deelname. Voordat iemand kan deelnemen moet diegene een toestemmingsformulier tekenen. Het volledige protocol van de studie is gepubliceerd op een internationale website en te vinden via deze link: Peritoneum studie protocol

Patiënten kunnen zich niet rechtstreeks aanmelden voor de studie. Trans en cis vrouwen die na verwijzing op het spreekuur van prof. dr. Bouman komen en die voldoen aan de criteria zullen worden uitgenodigd om aan de PeriVaS studie mee te doen.

Wij vinden het belangrijk om te zeggen dat we pas nadat de studieresultaten bekend zijn kunnen bepalen of de peritoneum vaginaplastiek daadwerkelijk een goed alternatief is voor de darmvaginaplastiek. We kunnen de peritoneum vaginplastiek daarom  niet aanbieden buiten dit studieverband. De peritoneumvaginaplastiek is geen onderdeel van ons standaard zorgaanbod.

Opname in het ziekenhuis

Algemene informatie opname, verblijf en faciliteiten

Wordt u opgenomen in Amsterdam UMC, locatie VUmc? Alle algemene informatie over de opname, het verblijf en faciliteiten vindt u hier.

Wordt u opgenomen in een andere kliniek? Dan kunt u deze informatie opvragen bij de betreffende kliniek. Daar kunt u ook informatie krijgen over eventuele overnachtingsmogelijkheden voor uw partner (of ouders). Betreft het een kliniek in de directe omgeving van locatie VUmc, dan kunnen uw naasten tegen een kleine vergoeding gebruik maken van het gastenverblijf van Amsterdam UMC.

Dag van opname

Een dag voor de operatie wordt u opgenomen in het ziekenhuis. U krijgt informatie over de opname en er wordt bloed geprikt. De plastisch chirurg komt bij u langs en u krijgt een injectie met bloedverdunners, ter voorkoming van trombose (bloedpropje). Deze krijgt u gedurende de opname iedere dag.

Darmvaginaplastiek? Vloeibaar dieet! Voor een darmvaginaplastiek heeft u vanaf het moment van opname een streng vloeibaar dieet: u mag alleen dingen drinken waar u doorheen kunt kijken zoals thee, koffie zonder melk (suiker mag wel), limonade, heldere drinkbouillon zonder stukjes. Kauwgom mag wel, maar vooral niet doorslikken! Drop of zuurtjes mogen niet.

Tevens start u na aankomst op de afdeling met het drinken van een laxerende vloeistof (laxantia).

Dag van de operatie

U mag de avond voor de operatie na 24.00 uur niets meer eten of drinken, tenzij u andere instructies heeft gekregen. Tot 6 uur voor de operatie mag u nog wel een slokje water drinken.

U mag u geen ondergoed of sokken aanhouden onder de operatiejas. Sieraden, piercings en gebitsprothesen/gebitsplaatjes moet u uitdoen en een eventueel haarwerk moet af.

De dagen na de operatie (in het ziekenhuis)

Na de operatie moet u één dag in bed blijven liggen. U mag wel rechtop zitten en op uw zij liggen met een kussen tussen de benen. Lichamelijke verzorging doet u op bed; de verpleegkundige kan u daarbij helpen. Uw bloed wordt geprikt. Uw wond wordt vanaf nu tweemaal per dag door de verpleegkundige gespoeld.

Twee tot drie dagen na de operatie mag u beginnen met bewegen: u kunt naar het toilet gaan en proberen te douchen. Heeft u wonddrain(s)? Dan wordt bekeken of ze verwijderd kunnen worden. Na vier dagen kunt u proberen om uw dagelijkse verzorging en de verzorging van de wond zelfstandig te doen. Na vijf dagen wordt de urinekatheter verwijderd en ook eventueel de ingebrachte tampon. Vervolgens wordt met een speculum ('eendenbek') in de vagina gekeken.

Na het verwijderen van de katheter moet u goed kunnen plassen. Daarom wordt uw blaas gescand om te kijken of de blaas goed is geleegd. Als het niet lukt om de blaas (voldoende) te legen, dan wordt de katheter teruggeplaatst. Na ongeveer twee weken wordt de katheter dan alsnog verwijderd.

Heeft u een penisinversie-vaginaplastiek gehad? Dan krijgt u uitleg over het open houden (dilateren) en inwendig spoelen van de nieuwe vagina. Heeft u een darmvaginaplastiek ondergaan, dan krijgt u uitleg over het spoelen. Uitleg over dilateren krijgt u tijdens uw eerste controle op de polikliniek.

Bij ontslag

Zodra u het spoelen en het dilateren van de vagina goed kunt uitvoeren en goed kunt plassen, mag u in principe naar huis. De arts zal dit aangeven.

Ongeveer twee à drie weken na de operatie heeft u een afspraak voor controle bij een arts of physician assistant, en bij de bekkenfysiotherapeut. U krijgt materiaal mee voor het inwendig spoelen van de vagina. Zo nodig krijgt u recepten mee voor medicijnen. U kunt uw medicijnen direct ophalen in de apotheek van Amsterdam UMC, locatie VUmc. Deze bevindt zich in de hal van de polikliniek. Bent u elders geopereerd, dan haalt u de medicijnen bij uw eigen apotheek.