We nemen geregeld een kijkje achter de schermen bij een afdeling. Deze keer: de Medisch Psychiatrische Unit (MPU), een van de drie units van de afdeling Psychiatrie.
7.30 uur. De dag voor psychiatrisch verpleegkundige Donna start met de werkverdeling en overdracht. Donna krijgt vandaag drie patiënten toebedeeld. Yvonne, die een eetstoornis heeft, begeleidt ze tijdens de eetmomenten. Met meneer G., een oudere man met schizofrenie en ernstige longklachten, gaat ze mee naar onderzoeken elders in huis. Patiënte Meryem – verwond door een (vermoedelijke) zelfmoordpoging - heeft vandaag een rechtszitting waarin verlenging van de rechtelijke machtiging tot gedwongen opname en behandeling besproken wordt.
De MPU heeft twaalf bedden voor psychiatrisch patiënten met somatische aandoeningen. “Op een ‘gewone’ verpleegafdeling kunnen ze niet de psychiatrische zorg krijgen die ze nodig hebben. Hier op de MPU is somatische en psychiatrische zorg geïntegreerd. Dat betekent ook dat we eerst kijken wat ze aankunnen als het gaat om behandeling van de somatische klachten”, verklaart Donna.
8.14 uur. “Goedemorgen meneer G”, probeert Donna voorzichtig bij de deur van de patiëntenkamer. Ze doet haar ochtendronde: patiënten wekken, helpen bij verzorging, wegen of andere verpleegkundige handelingen verrichten, medicatie verstrekken. Ze parkeert de Computer On Wheels en de controlepaal met test- en weegapparatuur en loopt naar het bed, waar de patiënt opgekruld in diepe slaap ligt. Aandachtig kijkt ze hoe hij erbij ligt, checkt of het bed nog droog is en herschikt de dekens wat. Meneer G. mag nog even blijven slapen. Ze klopt op de deur ernaast. “Meryem, zie ik je zo aan het ontbijt, voor de medicatie?”
8.43 uur. Patiënten druppelen de huiskamer binnen. Ook Yvonne neemt plaats, met zichtbare tegenzin. Voor haar staan kleine afgemeten porties brood, fruit en zuivel. “Gister moest ik bij het avondeten 100 milliliter…”, begint ze tegen Donna. Fluisterend neemt ze minutieus de hoeveelheden sondevoeding en gewone voeding door die ze voor gister en vandaag voorgeschreven kreeg: klopt het wel? Al snel komen de tranen. “Ik vind het zo moeilijk…”
9.33 uur. Terwijl Donna Yvonne door haar eetmoment loodst, arriveert de prikkar. Yvonne wordt door Wim van het priklab onder meer geprikt op kalium, natrium en bloedsuiker. “Aan de hand van de uitslagen bepaalt Janine, verpleegkundig specialist in eetstoornissen, het dieet. Daarin zoekt ze steeds weer een balans tussen de psychische draagkracht van de patiënt en de fysieke noodzaak”, legt Donna uit. Zodra patiënten voldoende zijn aangesterkt, worden ze verder behandeld in een kliniek voor eetstoornissen.
9.52 uur. Zwijgend neemt Meryem plaats aan de ontbijttafel, de ogen neergeslagen. Praten gaat haar niet goed af: in een psychose heeft ze een schoonmaakmiddel gedronken en dat heeft haar slokdarm ernstig beschadigd. Bovendien ontneemt haar depressiviteit haar sowieso de behoefte tot contact. “Ben je nog misselijk?”, vraagt Donna. Meryem schudt haar hoofd. Donna scant de medicatie en noteert het innametijdstip in het dossier. Anderhalf uur later dan gepland: vanwege slikproblemen moet Meryem eerst goed wakker zijn en rechtop zitten. “Wil je een beetje vla erbij?”, vraagt Donna. Dan neemt ze Meryem’s bloeddruk op en noteert ze de pijnscore. Gister nog een vijf, maar vandaag steekt Meryem twee vingers op om aan te geven hoeveel buikpijn ze heeft.
10.05 uur. Donna opent de spoelmachine en checkt de inhoud van de po. “Bij sommige eetstoornis-patiënten gaat ’s nachts de badkamer op slot. Dat gebeurt vooral in de eerste fase van hun verblijf. Zodat we kunnen nagaan of ze niet braken.”
10.50 uur. In een hoek van de tuin zit Yvonne fronsend gebogen over een schriftje. In een keurig handschrift houdt ze nauwgezet bij hoe haar dag verloopt en wat ze eet. Donna hurkt bij haar neer om haar dagprogramma door te nemen: eetmomenten, ergotherapie, vanmiddag een wandelingetje. Even verderop staan familieleden van Meryem alvast te wachten op de rechtszitting later vandaag, waarin verlenging van de rechterlijke machtiging wordt besproken. In een speciaal daartoe ingerichte ruimte komen rechter, griffier, advocaat, patiënte en familie daarvoor bijeen. Ook de zaalarts en de verpleegkundige zijn daarbij.
11.35 uur. “Met deze rode knop kunnen we assistentie oproepen”, laat Donna zien. Dwang en drang is geen gewilde, maar soms wel noodzakelijke aanpak. Alle teamleden zijn geschoold in de-escalerende maatregelen. “Meestal kunnen we het voorkomen”, verzekert ze. “Maar als het nodig is, weet iedereen precies wat hem of haar te doen staat.”
13.20 uur. Tijd voor een wandelingetje. Patiënten die daar aan toe zijn, mogen onder begeleiding de gesloten afdeling even verlaten om naar buiten te gaan. De gezamenlijke lunch zit er inmiddels op; Donna heeft nog even tijd voordat de rechtszitting begint. Gemiddeld verblijven patiënten enkele weken op de MPU, maar als het nodig is wordt het verblijf verlengd tot de patiënt naar elders kan. Donna’s dienst zit er om 16.00 uur op; vanaf 14.30 uur zijn de collega's van de avonddienst erbij en is er tijd voor overdracht, zorg, intervisie en klinische lessen.
Vanwege de privacy van patiënten zijn namen en sommige feiten aangepast; op de foto’s zijn patiënten waar wenselijk vervangen door stand-ins.