Informatie over verschijnselen en ontstaan van verschillende vormen van een psychose.
Verschijnselen die voor kunnen komen bij psychosen
Als iemand psychotisch is, dan is hij het normale contact met ‘de realiteit’ kwijtgeraakt. Dit maakt het zeer lastig om informatie te verwerken. Dit blijkt mogelijk uit een of meer van de volgende verschijnselen:
Hallucinaties
Iemand die psychotisch is kan zintuigelijke prikkels waarnemen (horen, zien, ruiken, voelen, proeven) die er in werkelijkheid niet zijn. Deze ervaringen zijn voor de betrokkene zeer 'echt'.
Het horen van stemmen is de meest voorkomende hallucinatie. Soms geven stemmen commentaar op het gedrag of geven ze opdrachten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de film A Beautiful Mind.
Hallucinaties zijn vervelend. Toch lukt het vaak een lange tijd om deze ervaringen voor anderen verborgen te houden.
Wanen
Dit zijn individuele ideeën of overtuigingen die absoluut niet in overeenstemming zijn met de ideeën of opvattingen van de mensen die bij je betrokken zijn. Het draait bij een waan vaak om de betrokkene zelf; hij heeft bijvoorbeeld de overtuiging dat hij buitengewone kwaliteiten bezit, rechtstreeks in verbinding staat met een hogere macht of zeker weet dat er een complot tegen hem wordt gesmeed.
Ogenschijnlijk gewone gebeurtenissen krijgen een speciale betekenis. Het is vrijwel onmogelijk iemand met wanen op andere gedachten te brengen: hij houdt sterk aan zijn ideeën vast en is vaak niet gevoelig voor logische tegenwerpingen.
Desorganisatie van het denken
Het denkproces kan te snel, te langzaam of chaotisch zijn. Vaak lukt het niet om helder te denken. Soms gaat het verband tussen gedachten verloren. Hierdoor is het nogal eens moeilijk om te begrijpen wat iemand die psychotisch is precies bedoelt. Ook kan iemand die een psychose heeft moeite hebben om anderen te begrijpen. Dit komt doordat hij zich niet goed kan concentreren en problemen heeft met onthouden. Het kan hem vaak moeite kosten om het gedrag van anderen te plaatsen.
Ontstaan en verschillende vormen van een psychose
Een psychose ontstaat vaak in de adolescentie of vroege volwassenheid en kan samenhangen met verschillende psychiatrische ziektebeelden. Zo zijn er psychosen door drugsgebruik, psychosen bij een manisch-depressieve aandoening, psychosen bij schizofrenie en kortdurende psychotische stoornissen.
Welke aandoening het precies is, hangt onder andere af van bijkomende verschijnselen, oorzaken en duur van de psychose. Omdat het verloop van de aandoening mede de diagnose bepaalt, kan het soms enige tijd duren voordat de diagnose met zekerheid gesteld kan worden.
Zijn er bijkomende verschijnselen?
Vaak komen voorafgaand aan, tegelijk met of na afloop van een psychose ook andere verschijnselen voor, zoals negatieve symptomen, cognitieve stoornissen en depressie:
- Negatieve symptomen duiden op het ontbreken van gedrag dat normaal wel aanwezig is. Voorbeelden zijn: weinig spreken, weinig initiatief tonen, weinig energie hebben, weinig gebaren maken, een vlakke gezichtsuitdrukking hebben of een teruggetrokken gedrag vertonen. U heeft vitaliteit en enthousiasme verloren. Anderen kunnen dit opvatten als luiheid en 'niet willen deugen'. U kunt er niets aan doen dat u deze negatieve symptomen heeft. Negatieve symptomen zijn soms moeilijk te behandelen.
- Cognitieve stoornissen zijn verslechteringen in de verwerking van informatie door de hersenen. Concentratie kost u moeite, u bent makkelijk afgeleid of heeft moeite om verschillende soorten informatie gelijktijdig te verwerken (bijvoorbeeld lezen terwijl de radio aanstaat).
- Bij een depressie is er sprake van een sombere stemming en een gedaalde zelfwaardering. Soms is de wanhoop zo groot dat mensen zelfdoding overwegen of zelfs een suïcidepoging doen.