03-07
Promotie
Kijkoperatie lever beter mits chirurg ervaren is
Marcel van der Poel: ‘Implementation and outcome of laparoscopic liver surgery’.
Het doen van kijkoperaties (laparoscopie) bij de lever dient stapsgewijs te worden ingevoerd. Uitvoerige training is nodig zodat chirurgen voldoende ervaring opdoen. In ervaren handen is een kijkoperatie bij de lever een veilige techniek met voordelen voor de patiënt.
Dit stelt Van der Poel in zijn proefschrijf over het doen van kijkoperaties bij ingrepen van de lever. Hij heeft gekeken hoe deze nieuwe techniek het beste ingevoerd kan worden. Daarnaast heeft hij in kaart gebracht welke winst ervaren chirurgen boeken met de nieuwe techniek.
De promovendus stelt dat er een landelijk trainingsprogramma loopt voor de grotere laparoscopische leveroperaties in Nederland. Dit programma volgt op de resultaten uit dit proefschrift waarin wordt beschreven dat de uitkomsten voor deze operaties in Nederland nog niet optimaal zijn. Het doel is met training de uitkomsten te verbeteren en daarmee laparoscopie en de voordelen van de minimaal invasieve techniek, veilig aan een grotere groep patiënten aan te bieden.
Promotores: prof. dr. M.G.H. Besselink en prof. dr. T.M. van Gulik
Copromoters: prof. dr. M. Abu Hilal en dr. P.J. Tanis
Plaats en tijd: Aula, 11.00 uur
03-07
Promotie
Mogelijke therapie voor neuroblastoom
Thomas Eleveld: ‘The RAS-MAPK pathway in neuroblastoma’.
De onderzoeker heeft gekeken naar een mogelijke behandeling van patiënten met een neuroblastoom. Dat is een zeldzame vorm van kanker in het zenuwstelsel die bij kinderen voorkomt. Kinderen met de ziekte reageren in eerste instantie vaak goed op chemotherapie, maar de praktijk wijst uit dat de tumor vaak terugkomt. Deze zogenaamde recidieven reageren doorgaans niet meer op de standaardtherapie.
Eleveld heeft in zijn onderzoek gekeken of er mutaties voorkomen in deze recidieven die dit agressieve beeld kunnen verklaren en constateert dat mutaties in de zogenoemde RAS-MAPK signaleringsroute veel voorkomen. Dit is een route die gezonde cellen cel normaal gebruiken voor groei en ontwikkeling, maar die door de kankercel wordt gegijzeld. Dit leidt vervolgens tot ongecontroleerde groei. De aanwezigheid van deze mutaties gaat dan ook samen met een slechte prognose.
Eleveld wilde kijken of een medicijn dat deze route remt een goede therapie is voor neuroblastoompatiënten. De aanwezigheid van deze mutaties gaat samen met gevoeligheid voor zogenoemde MEK-remmers. Dit is dus een mogelijke behandeloptie voor patiënten met neuroblastoom die dergelijke mutaties bevat. Mede gebaseerd op de resultaten uit dit proefschrift wordt momenteel een klinische trial opgezet om de werkzaamheid van deze MEK-remmers te onderzoeken.
Promotores: prof. dr. R. Versteeg en prof. dr. H.N. Caron
Copromoter: dr. J.J. Molenaar
Plaats en tijd: Agnietenkapel, 12.00 uur
03-07
Promotie
Precieze rol vet en zoet eten bij obesitas
Evangelia Belegri: ‘Diet-induced hypothalamic inflammation, cellular stress and the acute phase response’.
Obesitas bij mensen wordt in verband gebracht met lichte ontstekingen in de hersenen. Meestal zijn die te vinden in delen die belangrijk zijn voor de energiestofwisseling, zoals de hypothalamus. Dit blijkt uit proeven met proefdieren.
Het voeren van knaagdieren met een vetrijk dieet maakt dieren zwaarlijvig en resulteert ook in een hypothalamus-ontsteking. Het is onduidelijk of factoren die verband houden met obesitas, of dat het dieet zelf, verantwoordelijk is voor de ontsteking.
In dit proefschrift heeft Belegri onderzocht of vet en suiker een ontsteking in de hypothalamus van ratten kunnen activeren. Ze keek ook naar het toedienen van voedingsstoffen direct in de hersenen. Ze heeft ook bepaald welke van de componenten van het dieet (vet, suiker of de combinatie vet en suiker) bijdragen tot de ontsteking van de hypothalamus.
Ze constateert dat de hypothalamus snel ontsteekt wanneer vet en suiker worden gegeten. De ontsteking kan gemakkelijk worden bestreden door het eten van vet- en suiker in een vroeg stadium van obesitas te beperken.
Promotores: prof. dr. S.E. la Fleur en prof. dr. E. Fliers
Copromotores: dr. A. Boelen en prof. dr. A. Kalsbeek
Plaats en tijd: Agnietenkapel, 14 uur.
03-07
Oratie
Reizen met open vizier: de vaatwand als Chinese muur
Ter gelegenheid van zijn benoeming tot bijzonder hoogleraar Moleculaire Celbiologie van Celmigratie houdt prof. Jaap van Buul zijn oratie getiteld: Reizen met open vizier: de vaatwand als Chinese muur.
Krachten bundelen om verder te komen is essentieel in alle vormen van samenwerking. Dit geldt ook voor de reizende bloedcel die het bloedvat als Chinese muur gebruikt om ons afweersysteem intact te houden.
Bloedcellen stromen door onze bloedvaten en lijken prima te weten waar ze naar toe moeten als er ergens een ontsteking is. De grote vraag blijft: hoe weten bloedcellen waar ze naar toe moeten en hoe doen ze dat dan? De bloedvaten blijken zeer actieve assistenten te zijn voor de bloedcellen en helpen de bloedcellen te beslissen waar ze de bloedvaten moeten verlaten om binnengedrongen ziektemakers te bestrijden. Zo worden er “piketpaaltjes” in de vaatwand geslagen waaraan de witte bloedcel kan herkennen waar het ontsnappunt is. In dit onderzoek speelt de geavanceerde microscopie een grote en bepalende rol.
Plaats en tijd: Aula, 16.00 uur
05-07
Promotie
Betere bestraling levertumoren
Tessa van de Lindt: ‘Managing Motion in MRI-guided Liver Radiation Therapy’.
Het is lastig om levertumoren nauwkeurig te bestralen, omdat de lever voortdurend beweegt door de ademhaling. Levertumoren zijn daardoor slecht zichtbaar op röntgenafbeeldingen die vlak voor een behandeling worden gemaakt om de positie van de tumor te bepalen. Van de Lindt ontwikkelde technieken die rekening houden met de beweging van de lever, om daarmee een MRI-gestuurde behandeling van levertumoren op een nieuw bestralingstoestel, de MR-Linac, mogelijk te maken.
De MR-Linac combineert bestraling met het beeld van een MRI-scanner. Op een MRI-scan is een levertumor goed zichtbaar en kan de positie tijdens de behandeling nauwkeuriger worden bepaald. Binnenkort bestralen artsen de eerste patiënten met levertumoren in het Antoni van Leeuwenhoek op de MR-Linac, volgens de methode die Van de Lindt beschrijft in haar proefschrift.
Omdat levertumoren niet goed zichtbaar zijn op röntgenafbeeldingen, plaatsen artsen voorheen -met een naald- goudmarkers dichtbij de tumor. Deze markers zijn wel zichtbaar op de scans. Deze vervelende markerplaatsing is niet langer nodig met de nieuwe behandeling op de MR-Linac.
Promotores: prof. dr. ir. J.J. Sonke en prof. dr. U.A. van der Heide
Copromotor: dr. M.F. Fast
Plaats en tijd: Agnietenkapel, 10.00 uur
05-07
Promotie
Rol hersenverbindingen bij verslaving
Tim van Timmeren: ´Addiction: a striatal roller-coaster. On the neural and associative-learning mechanisms underlying gambling and alcohol use disorder’.
Mensen die verslaafd zijn, zijn niet per se gevoeliger voor gewoontevorming of omgevingsfactoren. Dit in tegenstelling tot wat onderzoek met proefdieren laat zien. Wel is bij mensen met alcohol- of gokverslaving het beloningssysteem van de hersenen verstoord tijdens het verwerken van natuurlijke en verslaving-specifieke stimuli. Bij mensen met een gokverslaving is zowel de functie als de structuur van de hersenverbindingen verstoord.
Dit concludeert Van Timmeren in zijn proefschrift over alcohol- en gokverslaving. Hij liet deelnemers in het lab computertaakjes uitvoeren en bestudeerde hun gedrag én hersenfuncties. Daarbij keek hij naar verstoringen bij het vormen van gewoontes en bij het verwerken van algemene beloningen of verslavings-gerelateerde stimuli. Van Timmeren wilde de hypothese testen dat neurobiologische verstoringen in verschillende associatieve leerprocessen (‘conditionering’) verslaving veroorzaakt en in stand houdt.
Van Timmeren vermoedt dat individuele verschillen in gewoontevorming geen risicofactor zijn om een verslaving te ontwikkelen. Daarentegen lijkt een verminderde werking van het beloningssysteem in de hersenen kenmerkend te zijn voor verslaving, wat deels een risicofactor vormt en deels verergert lijkt te worden door de neurotoxische werking van middelen zoals alcohol. Het neurobiologische beloningssysteem is aan de ene kant minder actief bij het verwerken van algemene beloningen, maar aan de andere juist actiever bij het zien van verslaving-gerelateerde stimuli. Het onderzoek van Van Timmeren vergroot het begrip van de oorzaak van verslaving en hoe dit in stand gehouden wordt. Dit is belangrijk om verslaving te voorkomen en te behandelen.
Promotor: prof. dr. A.E. Goudriaan
Copromotor: dr. R.J. van Holst
Plaats en tijd: Agnietenkapel, 14.00 uur
