“De eerste drie maanden dat ze in groep 1 zaten, hebben ze in de klas geen woord gezegd”, zegt Peter, vader van Klaas en Willem. De jongens hebben onafhankelijk van elkaar selectief mutisme ontwikkeld. “Ze zitten niet bij elkaar in de klas en konden zodoende elkaars gedrag niet kopiëren. We hadden wel door dat ze nogal stil waren en we dachten dat het nog wel zou komen.”
Peter vertelt dat de kinderen soms non-verbaal communiceerden als het echt nodig was om iets duidelijk te maken op school. Toch lukte dat niet altijd. “Ze wezen naar hun kruis als ze moesten plassen, maar soms plasten ze in hun broek omdat ze niet durfden te vragen om naar de wc te gaan. En één van de twee is eens in slaap gevallen omdat het hem te veel moeite kostte om de hele dag niks te zeggen. Het zijn kinderen die net als hun leeftijdgenoten zich heel graag uiten, maar niet durven. Dat kost energie. Ze durven geen werkje van de kast te pakken, geen hand te geven als ze ergens binnenkomen, niet te vragen of ze mogen eten. Als ze een mandarijn meekregen als pauzehapje en het lukte niet om hem af te pellen, dan namen ze de mandarijn weer mee naar huis. Hulp vragen doen ze niet. Een van hen durfde een jaar lang niet te eten op school en kwam weer thuis met een volle brooddoos.”
Sterke wilskracht
De ouders van Klaas en Willem merkten al snel dat er iets niet in de haak was. Vader Peter: “Als we naar school gingen, dan kletsten ze heel gezellig. Maar naarmate we dichter bij het gebouw kwamen, werden ze stiller en als we voor de klas stonden zeiden ze niks meer. Als we dan naar binnen gingen en vroegen of we hun werkjes mochten zien, dan schudden ze hun hoofd. Heel lastig voor ons, want we zagen al die andere kinderen leuk met elkaar spelen en kletsen. We hebben heel lieve jochies, maar ze werden niet uitgenodigd op feestjes. In oktober van hun eerste schooljaar zijn we gaan uitzoeken wat er aan de hand was.”
Via school kwamen ze in contact met het Amsterdamse academisch centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie De Bascule. Uit gesprekken en testen bleek wat er met de kinderen aan de hand is. Peter: “We leerden dat kinderen zelf de plek uitzoeken waar ze mute – stil – zijn. Onze tweeling heeft het op school. Kinderen met selectief mutisme zijn koppig en hebben een enorm sterke wilskracht. Je ziet ook risicomijdend gedrag, niet gezien durven worden, vaak de kat uit de boom kijken en niet willen opvallen.”
Praatdiploma
Na de diagnose door De Bascule, zijn de twee jongens in behandeling gegaan. De Bascule doet dat op de plek waar ze last hebben van de stoornis, dus op school. “Wij zijn daar niet bij, maar we krijgen wel uitleg. Ze leren eerst om geluid te maken. Dat gebeurt in een kamertje apart. En na een paar sessies mag er een vriendje meekomen. En de volgende keer een ander kindje. Later gaan ze spelletjes doen in de klas. Die zijn een beetje competitief, waardoor ze er zo in op gaan dat ze vergeten hun mond te houden. Na verloop van tijd wordt het normaal voor ze om woordjes te zeggen zonder dat ze het gevoel hebben dat iedereen ze aankijkt.”
Peter vertelt dat zijn kinderen selectief mutisme doorgaans niet ervaren niet als een probleem. Maar aanvankelijk was de behandeling wel lastig voor ze. “Ze moesten uit hun comfortzone komen. Toen ze tijdens de behandeling eenmaal gingen praten, ging dat heel kinderlijk of heel zacht. Daar is de psycholoog van de Bascule strikt in: gewoon praten met normale stem. Ik vind hun behandeling heel waardevol. Het houdt in dat je consequent gedrag beloont en clownesk gedrag niet tolereert. Je moet engelengeduld hebben om dit te doen. Respect.”
Bij Willem sloeg de behandeling snel aan. Hij durfde na een paar maanden brood in de klas te eten, iets te vertellen en de juf een handje geven. Hij heeft inmiddels zijn praatdiploma. “Toen hij dat kreeg, was hij zo trots als een pauw en mocht hij trakteren in de klas. Zijn broer is wat angstiger. Klaas zegt nog ‘Ik hoef niet te praten en dat diploma hoef ik ook niet’. Maar toch gaat het al wat beter met hem. Hij durft al wel wat te zeggen in de klas. Ook hij komt er wel.”
Lees hier verder over selectief mutisme.
Tekst: Ingrid Lutke Schipholt
Foto: Richard Brocken/Hollandse Hoogte
