Clitorale reconstructie
Hier vindt u informatie over clitorale reconstructie na Vrouwelijke Genitale Verminking (VGV). Dit noemen we ook wel 'de hersteloperatie'. In op deze pagina besteden we vooral aandacht aan het operatieve traject. Sinds 2010 hebben ongeveer 50 vrouwen in Nederland een hersteloperatie ondergaan. Wereldwijd zijn dat meer dan 10.000 vrouwen.
Let op: clitorale reconstructie is niet hetzelfde als defibulatie Bij defibulatie wordt de vaginale opening vergroot. Een vrouw die de meest ernstige vorm van VGV heeft ondergaan (infibulatie) wordt dan weer 'opengemaakt'. Dat is iets anders dan clitorale reconstructie.
Voor wie is de operatie bedoeld?
De hersteloperatie is vooral bedoeld voor vrouwen die zijn besneden, maar ook vrouwen die vulvakanker hebben gehad kunnen een hersteloperatie ondergaan.
Hebben besneden vrouwen een clitoris?
Ja, besneden vrouwen hebben nog steeds een clitoris. Deze is veel groter dan het ‘topje’ dat aan de buitenkant zichtbaar is. Het grootste deel van de clitoris zit aan de binnenkant van het lichaam (zie tekening). Tijdens de besnijdenis wordt het zichtbare deel van de clitoris afgesneden, de rest van het orgaan blijft intact. Dit is aan de buitenkant niet te zien, maar het zit er nog wel.
Wat houdt de operatie in?
Bij clitorale reconstructie wordt de clitoris die dieper in het lichaam nog aanwezig is aan de oppervlakte gebracht. De chirurg verwijdert eerst het littekenweefsel dat door de besnijdenis is ontstaan. Daarna wordt de clitoris vrijgemaakt, naar voren gebracht en in de nieuwe positie gehecht.
Soms wordt de clitoris bedekt met een stukje beschermend slijmvlies uit de binnenkant van de vagina. De meeste vrouwen kiezen ervoor om dit onbedekt te laten, zodat de (roze) kleur later minder opvalt.
Kan de operateur ook schaamlippen maken?
Ja, dat kan. Om de nieuwe schaamlippen te maken, gebruikt de operateur een stukje huid van de billen. De meeste vrouwen kiezen ervoor om alleen de clitoris te herstellen, niet de schaamlippen.
Ziet de clitoris er na de operatie uit als een "normale"’ clitoris?
De operateur probeert de clitoris zo goed mogelijk na te maken. Toch ziet het er nooit 100% hetzelfde uit. U blijft altijd een litteken zien.
Is er een maximale leeftijd voor de operatie?
Nee, er is geen maximale leeftijd voor de hersteloperatie. Alle vrouwen vanaf 18 jaar komen daarvoor in aanmerking. Als je jonger bent dan 18 jaar ben je van harte welkom om alles te bespreken. De operatie zelf kan echter pas plaatsvinden vanaf 18 jaar.
Welk type VGV kan hersteld worden met de operatie?
De hersteloperatie is bedoeld voor alle vrouwen die een besnijdenis hebben ondergaan waarbij het zichtbare deel van de clitoris is verwijderd. Dit kan dus een Type I, II, III of IV-besnijdenis zijn. Het merendeel van de vrouwen heeft Type III ondergaan.
Moet ik voor de operatie onder narcose?
Ja, een volledige narcose wordt aangeraden. Zo voorkomt u dat u de besnijdenis opnieuw beleeft. U kunt ook kiezen voor een gedeeltelijke verdoving (ruggenprik), maar tot nu toe hebben alle vrouwen gekozen voor een volledige narcose.
Hoe lang duurt de operatie?
De hersteloperatie is een vrij eenvoudige ingreep. Deze duurt gemiddeld 45 minuten tot 1 uur. Als de operateur ook kleine schaamlippen maakt, duurt de operatie langer: ongeveer 1,5 tot 2 uur.
Worden er foto's gemaakt?
Ja, voor en na de hersteloperatie worden foto’s gemaakt. Deze komen afgeschermd in uw medisch dossier.
Krijg ik mijn gevoel terug door de operatie?
Dit kan nooit gegarandeerd worden. De beleving van seksualiteit wordt bepaald door psychologische, sociale en culturele factoren. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de meeste vrouwen een verbetering van het clitoraal genot ervaren.
Is mijn clitoris pijnlijk na de operatie?
Ja, uw clitoris kan direct na de operatie overgevoelig zijn. Ook het litteken kan pijn doen.
Is er kans op complicaties?
Ja, net als bij elke andere operatie is er altijd kans op complicaties. Uit onderzoek blijkt dat bij 5 tot 15% van de operaties complicaties ontstaan. Denk aan een ontsteking, een bloeding, het losraken van de hechtingen en lichte koorts. Meestal verdwijnen deze milde complicaties na een tijdje vanzelf. Een enkele keer is een nieuwe operatie nodig.
Waarom willen vrouwen een hersteloperatie?
Uit onderzoek blijkt dat vrouwen zich vooral meer vrouw willen voelen. Daarnaast willen zij hun seksueel functioneren verbeteren en minder pijn hebben (tijdens de seks).
Zijn vrouwen tevreden over de operatie?
Vrouwen ervaren over het algemeen een positief effect. Ze voelen zich meer vrouw, zijn zelfverzekerder, hebben minder pijn en genieten meer tijdens de seks. Ze zijn heel blij dat ze de operatie hebben ondergaan (84%). Er zijn ook vrouwen die teleurgesteld zijn over de operatie.
Stappenplan voor een herstel operatie
Huisarts: Bespreek uw wens voor een hersteloperatie eerst met uw huisarts. De huisarts geeft u een verwijsbrief. Vindt u dit lastig, dan kunt u ook direct contact opnemen met onze poli en wij zullen met u meedenken.
Intake: Vóór de operatie heeft u meestal meerdere gesprekken. De gynaecoloog vraagt wat uw wensen en verwachtingen zijn. De gynaecoloog stelt ook vragen over uw psychische gesteldheid, uw algemene lichamelijke conditie en seksueel functioneren. Tijdens de intake krijgt u uitleg over de mogelijkheden van de operatie.
Tijdens de intake kan het prettig zij om een sleutelpersoon/tolk aanwezig te hebben. Dit is zodat uw steun hebt aan deze persoon en er eventueel goed voor u vertaald kan worden (als dat nodig is). Wilt u dit liever niet of heeft u geen behoefte aan vertaling dan is dit zeker niet verplicht.Lichamelijk onderzoek: U krijgt een lichamelijk onderzoek. U krijgt een goede uitleg van de bevindingen, het liefst met een spiegel erbij. Heeft u nog vragen? Dan beantwoorden wij die graag.
Raadpleging andere specialisten: Heeft u psychische, lichamelijke of seksuele problemen? Dan maken wij voor u aparte afspraken bij een seksuoloog en/of een psycholoog. Tijdens de intake besluiten we samen met u, of we dit traject gelijktijdig aan een eventuele operatieve ingrepen laten lopen. Of dat het verstandiger is om eerst een volledige behandel traject te doorlopen bij een seksuoloog en/of een psycholoog bijvoorbeeld bij ernstige PTSS klachten.
Beoordeling: U hoort of u in aanmerking komt voor de operatie. Soms is de operatie (op dit moment) niet de juiste oplossing voor uw problemen.
Geïnformeerde toestemming: U krijgt vóór de operatie informatie over de mogelijkheden, de beperkingen en de risico’s op complicaties. Daarna geeft u toestemming voor de operatie.
Datum plannen en afspraak bij de Anesthesist: De operatie kan worden ingepland. U krijgt ook een afspraak bij de anesthesist om de narcose of ruggenprik verder te bespreken.
Operatie: U wordt geopereerd meestal is de operatie in dagbehandeling. In principe gaat kunt u dezelfde dag naar huis. Als u ook kleine schaamlippen wilt laten herstellen, blijft u wel een nachtje in het ziekenhuis. Plan dit goed en laat iemand u ophalen.
Herstel traject: U krijgt na de operatie een folder met leefregels na de operatie, lees deze goed door. Uw wond moet herstellen, daarbij moet u zo veel mogelijk rust nemen. U krijgt recept met pijnstillers om te helpen met de pijn. Verwachten herstel tijd is vaak tussen 6-12weken. Hoe lang het precies duurt verschilt vaak per persoon.
Controles: U wordt vaak na 10 dagen telefonisch gebeld en u komt op fysieke controle na 3 weken- 3maanden- 6maanden en na 1 jaar.
Herstel traject
Hoelang moet ik in het ziekenhuis blijven?
De operatie is meestal een dagbehandeling. U wordt in de ochtend geopereerd en u mag in de avond weer naar huis. Als u ook kleine schaamlippen wilt laten herstellen, blijft u wel een nachtje in het ziekenhuis.
Hoe lang moet ik rust nemen?
De wond moet een week totale rust krijgen. U moet de eerste week dus zo veel mogelijk rustig aan doen. Een kopje thee zetten of douchen is prima. Maar ga bijvoorbeeld geen boodschappen doen, de kinderen van school halen, fietsen, koken, zwemmen of in bad. In de weken daarna kunt u langzaam uw dagelijkse dingen weer oppakken. Doe het in ieder geval 6 weken rustig aan en doe geen zwaar lichamelijk werk. Vraag bijvoorbeeld hulp bij huishoudelijke taken.
Krijg ik medicatie?
De eerste 6 weken na de operatie kan de wond gevoelig en pijnlijk zijn, bijvoorbeeld bij het plassen en het lopen. U krijgt recepten mee voor pijnstillers en eventueel voor zalf. Zorg ervoor dat de clitoris niet uitdroogt. Houd ook de wond goed schoon.
Hoe lang duurt het herstel?
Het duurt 6 tot 12 weken voordat de operatiewond helemaal hersteld is. Hoe lang het precies duurt, is niet van tevoren te zeggen. Dat verschilt per persoon.
Wanneer kan ik weer seks hebben?
Het is verstandig om pas seks te hebben als de wond helemaal is genezen. Dus na 6 tot 12 weken.
Wanneer moet ik op controle komen?
Na 3 weken komt u terug naar het ziekenhuis voor controle. De gynaecoloog wil u graag na 3 maanden, na 6 maanden en na 1 jaar weer terugzien. Als u klachten heeft, neemt u natuurlijk eerder contact op.
Wordt mijn huisarts ook ingelicht?
Ja, aan het eind van het traject stuurt de gynaecoloog een brief aan uw huisarts met alle informatie. Als u dit NIET wilt kunt u dat aangeven en wordt het niet gedaan.
Kosten en zorgverzekeraars
Wat zijn de kosten van een operatie?
Een hersteloperatie kost ongeveer 3000 euro.
Vergoedt de zorgverzekering de operatie?
Tot op heden wordt een herstel operatie in Nederland alleen vergoed door zorgverzekeraar bij medische reden (lichamelijke klachten). Dat wil zeggen dat de operatie in sommige gevallen wordt vergoed door uw zorgverzekeraar. Controleer dit goed met de gynaecoloog en uw zorgverzekeraar.
Echter loopt er op dit moment in AMC een onderzoek naar clitorale reconstructie bij vrouwen zonder medische reden voor een herstel operatie. U kunt ook in aanmerking komen voor vergoeding van de operatie binnen het onderzoek.
U blijft echter wel kosten voor uw vervoer naar de afspraken behouden.
Klik hierop voor meer informatie naar het onderzoek: clitorale reconstructie na VGV. (hier graag link naar onderzoek pagina).