Als vrouwen met een kinderwens gezonder gaan eten en meer bewegen, heeft dat dan effect op hun eigen gezondheid én die van hun kinderen? Voor het eerst zal dat worden uitgezocht in het WOMB-project.
Trots laat Tessa Roseboom foto’s zien van ‘haar’ splinternieuwe onderzoeksbus. Van buiten oogt het voertuig als een normale bus, maar achterin is een heuse onderzoeksruimte ingericht, met een hometrainer voor conditietestjes, ECG-apparatuur voor het maken van hartfilmpjes en een opklapbare tafel voor lichamelijk onderzoek. “Je mag er nog net met een gewoon rijbewijs in rijden”, lacht de hoogleraar. Op de zijkant prijkt een logo en de tekst ‘Wetenschap op weg’. En dat is precies wat er staat te gebeuren.
De komende twee jaar rijden zes promovendi van Roseboom kriskras door Nederland om naar de deelnemers van het WOMB-project toe te gaan. Dat zijn 570 vrouwen die tussen 2008 en 2012 meededen aan een leefstijlprogramma vanwege overgewicht en een nog onvervulde kinderwens. Zij volgden zes maanden lang een leefstijlprogramma op maat onder begeleiding van een coach, die gezond eten en meer bewegen stimuleerde. Het resultaat werd bijgehouden in een voedingsdagboek en met een stappenteller. Het doel was vijf tot tien procent gewichtsafname, in de hoop dat de vrouwen sneller zwanger zouden raken.
“De helft heeft inmiddels een kind gekregen. In deze studie willen we uitzoeken hoe het nu met de vrouwen gaat. Zijn ze afgevallen? Is hun voedingspatroon blijvend veranderd? Zijn ze meer gaan bewegen? En waar we vooral nieuwsgierig naar zijn: werkt een gezondere leefstijl door tot in de volgende generatie? We onderzoeken hun kinderen dus ook. Want dat allereerste begin in de baarmoeder is essentieel voor de latere gezondheid. Misschien meten we verschillen in bloeddruk of overgewicht bij de kinderen, die samenhangen met de leefstijl van de moeder tijdens de zwangerschap.”
“Met de kinderen doen we de marshmallowtest, een klassieker om zelfbeheersing te meten”
Tijdens de studie wordt bloed afgenomen om vet- en suikerwaarden te bepalen. Onderzoekers meten de bloeddruk, de stijfheid van bloedvaten en ze kijken naar de vetverdeling op het lichaam. Al die gegevens zeggen iets over de kans op hart- en vaatziekten. Roseboom: “Het WOMB-project besteedt speciale aandacht aan de gezondheid van hart- en bloedvaten. Er is weinig onderzoek gedaan naar cardiovasculaire aandoeningen bij vrouwen, terwijl daar meer vrouwen dan mannen aan overlijden. Bovendien weten we dat vrouwen met zwangerschapscomplicaties zoals zwangerschapsvergiftiging, later een groter risico lopen op hart- en vaatziekten. Hetzelfde geldt voor hun kinderen. Het voorkomen van zwangerschapscomplicaties kan dus twee gezondere generaties opleveren.”
Maar het WOMB-project beperkt zich niet alleen tot hart- en vaatziekten. We kijken ook naar andere aspecten van gezondheid en naar de ontwikkeling van de kinderen. Roseboom: “Met de kinderen doen we bijvoorbeeld de marshmallowtest, een klassieker om zelfbeheersing te meten. Daarbij leggen we een marshmallow voor het kind op tafel en vertellen we dat het er twee krijgt als het van deze kan afblijven. Vervolgens verlaten we de onderzoeksruimte en kijken vanachter een schot in de voorcabine naar het gedrag van het kind.”
Roseboom hoopt ook dat het WOMB-project ontrafelt waarom een leefstijlprogramma bij de ene vrouw wel aanslaat terwijl het bij de ander niet wil lukken. Vaak wordt dat gegooid op verschillen in sociaal-economische status, maar Roseboom denkt dat andere factoren even goed van invloed kunnen zijn. “Denk aan de ziektegeschiedenis van de vrouw, of stress vanwege die onvervulde kinderwens. Misschien spelen er traumatische ervaringen uit het verleden, of krijgt ze weinig steun uit haar omgeving of van haar partner die ook overgewicht heeft.”
Roseboom hoopt dat veel vrouwen meedoen. Dat is nog best spannend, want het leefstijlprogramma waaraan de vrouwen deelnamen, is alweer enige jaren geleden. En misschien hebben degenen die kinderloos bleven weinig motivatie om mee te doen. “Want waarom zou je weer geconfronteerd willen worden met je overgewicht, of met je onvervulde kinderwens? We benadrukken daarom het belang van het onderzoek voor vrouwen, en we hopen dat meedoen minder belastend is nu we zelf met onze onderzoeksetting naar de mensen toegaan.”
Door Edith van Rijs