Wetenschapsagenda eerste helft januari 2018

09/01
Promotie
Ontstekingen bij epileptische aanval
Valentina Iori: ‘Epigenetic and pharmacological targeting of neuroinflammation as novel therapeutic interventions for epilepsy’.
Epilepsie is een invasieve aandoening. Medicatie tegen de aanvallen – veroorzaakt door het collectief vuren van groepen hersencellen – is niet effectief bij zo’n 40 procent van de patiënten. Lori bestudeert de rol van ontstekingsprocessen in het ontstaan van kwetsbaarheid voor epileptische aanvallen. Daarbij gebruikt ze nieuwe informatie over de signaalstoffen die een rol spelen bij het ontstaan van epileptische aanvallen, om nieuwe medicatie te ontwerpen en testen.
Promotor: prof. dr. E.M.A. Aronica
Co-promotor: dr. A.M. Vezzani
Plaats en tijd:  Agnietenkapel, 10 uur

10/01
Promotie
Eerste 3D-atlas van ontwikkelend menselijk embryo
Bernadette de Bakker: ‘3D Atlas of human embryology. New insight in human development’.
Hoe ontwikkelt het menselijk embryo zich in de eerste tien zwangerschapsweken? Dit was de centrale onderzoeksvraag van De Bakker. Hierover zijn reeds boeken volgeschreven, maar nog nooit is de ontwikkeling van de mens digitaal in 3D-beeld vastgelegd. De promovenda publiceerde hierover in het wetenschappelijke tijdschrift Science van november 2016.
Ze stelt dat gerespecteerde embryologen de meeste orgaansystemen tientallen jaren geleden correct in kaart hebben gebracht. Maar er zijn ook hiaten in het beeld dat haar voorgangers hebben geschetst. Na gedetailleerde bestudering van de ontwikkeling van de nier, het strottenhoofd en structuren in de rug, blijkt dat de huidige beschrijvingen van de ontwikkeling van deze organen eerder gebaseerd lijken te zijn op vergelijkende anatomische modellen van dieren in plaats van op feitelijke observaties in menselijke embryo's.
De 3D-atlas is gebaseerd op de originele coupes van embryo’s in de Carnegiecollectie (Silver Spring, Verenigde Staten). De nieuwe atlas zal dienst doen als naslagwerk voor studenten, clinici en wetenschappers die zich bezighouden met de menselijke ontwikkeling of met aangeboren afwijkingen die hun oorsprong vinden in de embryonale ontwikkeling. Ook kunnen clinici de 3D-reconstructies van de embryo’s in de spreekkamer gebruiken om ouders die een kind met een aangeboren afwijking verwachten beter inzicht te geven in de ontstaanswijze van de afwijking.
De beelden zijn gratis te downloaden op www.3datlasofhumanembryology.com .
Promotor: prof. dr. R.J. Oostra
Co-promotores: dr. M.J.B. van den Hoff en dr. L. van Maanen
Plaats en tijd:  Aula, 13 uur

11/01
Promotie
Inzicht in zeldzame stofwisselingsziekte ALD
Marie-Claire van de Beek: ‘Lipotoxicity in Adrenoleukodystrophy’.
De erfelijke stofwisselingsziekte X-gebonden adrenoleukodystrofie (ALD) treft één op de 14.700 baby’s. Bij mensen die aan de ziekte lijden, stapelen zeer lange-ketenvetzuren zich  op in cellen,  weefsels en organen waardoor die niet goed meer functioneren. Er zijn verschillende vormen van deze ziekte. Soms zijn er problemen in de hersenen, soms in het ruggenmerg of de zenuwen in armen en benen of is er een verminderde functie in de bijnieren. Van de Beek heeft met haar onderzoek de diagnostiek voor ALD verbeterd en brengt in kaart hoe de stapeling leidt tot toxische verschijnselen in het lichaam.
Promotores: prof. dr. R.J.A. Wanders en prof. dr. F.A. Wijburg
Co-promotores: dr. S. Kemp en prof. dr. B.T. Poll-The
Plaats en tijd:  Agnietenkapel, 12 uur

11/01
Promotie
Betrek artsen bij antibioticabeleid
Frederique van Daalen: ‘Improving antibiotic use in daily hospital practice. The antibiotic checklist’.
In 1928 ontdekte de Schotse bacterioloog Alexander Fleming het bacteriedodende middel penicilline. Sindsdien zijn antibiotica onmisbaar in de gezondheidszorg – zowel bij de genezing als bij preventie van infecties. Die populariteit van antibiotica heeft een keerzijde: bacteriën passen zich aan en ontwikkelen resistentie voor de middelen. Om verdere resistentie tegen te gaan, is het zaak zo slim en zuinig mogelijk om te springen met antibiotica.
Van Daalen richt zich met haar onderzoek op het verbeteren van de antibiotische behandeling in ziekenhuizen. Ze doet dit door artsen die verantwoordelijk zijn voor de dagelijkse zorg voor de patiënt bij het antibioticabeleid te betrekken.
Promotores: prof. dr. S.E. Geerlings en prof. dr. M.E.J.L. Hulscher
Co-promotor: prof. dr. J.M. Prins
Plaats en tijd:  Agnietenkapel, 14 uur 

12/01
Promotie
B-cellen inzetten tegen kanker
Marijn Gillissen: ‘Allogeneic hematopoietic stem cell transplantation as immunotherapy: B lymphocytes versus leukemia’.
Gillissen heeft onderzocht of B-cellen, afkomstig van het afweersysteem van een donor, de tumorcellen van de patiënt beschouwen als ziekteverwekker. Het idee is dat deze B-cellen antistoffen gaan produceren die tumorcellen kunnen (helpen) uitschakelen. Dit is mogelijk een veelbelovende nieuwe manier om bepaalde vormen van kanker te behandelen. Gillissen heeft gekeken naar vormen van kanker in het bloed, zoals myelodysplasie en acute myeloïde leukemie.
B-cellen, belangrijk in het afweersysteem, produceren antistoffen. Dit zijn kleine eiwitten, die specifiek kunnen binden aan ziekteverwekkende virusdeeltjes en bacteriën. Hierdoor kan het afweersysteem deze pathogenen herkennen en opruimen.
Promotor: prof. dr. H. Spits
Co-promotor: dr. M.D. Hazenberg
Plaats en tijd:  Agnietenkapel, 10 uur 

12/01
Promotie
De slecht functionerende slokdarm
Froukje van Hoeij:  ‘Developments in the management of esophageal dysfunction’.
Van Hoeij bestudeert de pathogenese, diagnose en behandeling van een slecht functionerende slokdarm. Zij richt zich in het bijzonder op gastro-oesofageale refluxziekte. Dan stroomt de maaginhoud terug de slokdarm in. Ook kijkt ze naar achalasie, een vrij zeldzame aandoening waarbij de onderste kringspier van de slokdarm is verkrampt, waardoor voedsel er niet goed door kan. Ten slotte deed ze onderzoek naar esophagogastric junction outflow obstruction. Dit is een ziekte die gekarakteriseerd wordt door een niet-relaxerende onderste slokdarmklep, maar met een intacte slokdarm-peristaltiek.
Promotor: prof. dr. A.J.P.M. Smout
Co-promotor: dr. A.J. Bredenoord
Plaats en tijd:  Agnietenkapel, 14 uur

12-01
Oratie
Samen opleiden voor de toekomst
Ter gelegenheid van zijn benoeming tot hoogleraar Radiologie, in het bijzonder voor opleiding en onderwijs in nucleaire geneeskunde en moleculaire radiologie houdt prof. dr. R.J. Bennink zijn oratie getiteld Het Geheim - Samen opleiden voor de toekomst.

De geïntegreerde medische vervolgopleiding radiologie en nucleaire geneeskunde is een grote stap voorwaarts, aldus Roel Bennink in zijn oratie. Het vraagt om verregaande samenwerking in de opleiding en leidt de facto tot verdere integratie van vakgroepen en vakgebieden.
Nederland is in 2015 als eerste begonnen met een volledig geïntegreerde medische vervolgopleiding radiologie en nucleaire geneeskunde. Het thema ‘nucleaire geneeskunde en moleculaire radiologie’ is nu een van de acht onderdelen van de basisopleiding radiologie, en kan daarbij ook als differentiatie worden gevolgd.
Een belangrijke actueel onderwerp is het verder definiëren en opzetten van deze differentiatie. Hierbij staat integratie voorop, neemt radionuclidentherapie in belang toe en moet moleculaire radiologie als nieuw begrip inburgeren. Andere bewegingen zoals integratie van opleidingsgroepen, samengaan van afdelingen radiologie en nucleaire geneeskunde, maar ook verregaande samenwerking tussen wetenschappelijke verenigingen, zijn een logisch gevolg van het ontstaan van een nieuwe generatie geïntegreerde medische beeldvormers. 
Vakgebieden samenbrengen en goed laten samenwerken vraagt om gevoel, intuïtie en creativiteit. De toekomst vormgeven en de radioloog van de toekomst opleiden, vereist visie en samenwerking op lokaal, regionaal en landelijk niveau. Daarnaast vereist het erkenning van individuele kwaliteiten en het geven van vertrouwen, stelt Bennink.
Plaats en tijd:  Aula, 16 uur