Bij kwetsbare ouderen is vaak sprake van complexe problematiek. Toepassen van ‘shared decision making’, oftewel ‘samen beslissen’ is daarom juist bij deze cliëntengroep belangrijk. De medische overwegingen en de persoonlijke voorkeuren en prioriteiten van cliënten maken hierbij deel uit van een gelijkwaardig gesprek. Samen beslissen leidt vaak tot beter geïnformeerde cliënten en beter overwogen besluiten. Samen beslissen gebeurt in de praktijk nog te weinig, ondanks het belang ervan.
Onderzoek naar samen beslissen
In 2018 rondden onderzoekers Ruth Pel-Littel, Bianca Buurman en Julia van Weert de DICO-studie af. DICO staat voor Decision making In the Complex Old population. Het onderzoek richtte zich op ‘samen beslissen’ in de spreekkamer. Onder andere geriater Linda Tulner van het Slotervaart ziekenhuis en Internist Ouderengeneeskunde Marieke Henstra van het AMC participeerden in het onderzoek. ‘Open vragen stellen tijdens de consultatie is een blijvend aandachtspunt.’
Gesprekken op film
Gedurende de DICO-studie namen de onderzoekers consultatiegesprekken tussen artsen en cliënten met een camera op. Zij evalueerden de opnames met name op het gebied van samen beslissen. ‘Het geeft een interessant effect als je weet dat je gefilmd wordt’, zegt arts Linda Tulner. ‘De eerste paar keer dat ik opgenomen werd, had ik het toch steeds in mijn achterhoofd. Een soort hyper-bewustzijn. Na een moeilijk gesprek waarbij ik het idee had dat ik de cliënt toch iets te veel had bijgestuurd, denk je daarna wel na over hoe het op film overkomt.’
Te weinig vragen aan de cliënt
De deelnemende vakgroepen kregen als onderdeel van de studie een dag training over samen beslissen en een telefonische terugkoppeling op basis van de gefilmde consulten. AMC-arts Marieke Henstra: ‘De deelname leverde me interessante inzichten op. Zo merkte ik dat ik tijdens consulten nog vaak moeilijke woorden gebruikte. En dat ik bovendien toch te weinig vragen stelde aan de cliënt. Daarvoor heb ik nu blijvend aandacht tijdens mijn consulten.’
Leuke zinnen
Tulner zegt dat ze gedurende de studie veel geleerd heeft van haar collega’s uit de vakgroep: ‘Onze vakgroep heeft er zeker baat bij gehad. Het is een eyeopener om terug te zien dat je iets op een bepaalde vaste manier doet. Zo waren de open vragen die ik stelde tijdens consulten vaak hetzelfde. Maar van deelnemende collega’s leerde ik nieuwe leuke zinnen die ik ook kan gebruiken. Nuttige feedback die ik blijvend kan toepassen.’
‘Wat vindt u belangrijk?'
Het doel van de studie: inzicht krijgen in de mate van samen beslissen bij kwetsbare ouderen tijdens poliklinische ziekenhuisconsulten, is geslaagd. Henstra: ‘Een van de inzichten die ik ten slotte nog wil noemen is dat het voor cliënten zelf ook helemaal niet eenvoudig is. Iedere cliënt kreeg voorafgaand aan het consult een folder en uitleg over samen beslissen. Maar tijdens de consulten brachten ze dat niet of nauwelijks ter sprake. Dat toont wat mij betreft wel aan dat we de vraag Wat vindt u belangrijk? blijvend moeten stellen.’