Helena Chon, manager wetenschap en innovatie a.i. Ziekenhuisgroep Twente, is afgestudeerd aan de master Health Informatics
Digitale zorg wordt gezien als een belangrijke oplossing voor de stijgende zorgkosten en personeelsschaarste. Met name voor de begeleiding van chronisch zieken zou dat een uitkomst kunnen zijn. Diabetes type 2, waar meer dan een miljoen Nederlanders aan lijden, leent zich daar goed voor. Maar hoe richt je die digitale zorg in, bijvoorbeeld in een virtuele diabeteskliniek? Welke wetenschappelijke onderzoeken zijn er gedaan en wat kunnen we daarvan leren voor de praktijk?
Ik heb een literatuuronderzoek gedaan met precies die vraagstelling.* Daarbij heb ik gebruik gemaakt van het NASSS-framework (Non-adoption, Abandonement, and Challenges to the Scale-Up, Spread, and Sustainability), een rijk implementatieframework dat 7 domeinen kent, van de eigenschappen van de ziekte en patientengroep tot aan landelijke wetgeving en financiering. Ik heb 9 recente publicaties gevonden met in totaal 154 determinanten gevonden die te maken hebben met succesvolle implementatie. De meest onderzochte determinanten waren in positieve zin de toegevoegde waarde van digitale zorg, en in negatieve zin de financiële aspecten, toegankelijkheid van digitale zorg, zorgen om de techniek en de (omgang met) veranderende processen. Niet tot nauwelijks onderzocht werden de waardepropositie voor de leverancier en de inbedding en aanpassingen over de tijd.
De meeste evaluaties onderzochten determinanten op een beperkt deel van de NASSS-domeinen. Deze scoping review laat zien dat er meer onderzoek nodig is naar de implementatie van digitale zorg voor patiënten met DM2, met name effectieve leefstijlinterventies.
De hoeveelheid wetenschappelijk onderzoek is nog beperkt en studies belichten meestal slechts een paar domeinen/factoren, en te weinig naar de waardepropositie voor de leverancier van de techniek en de duurzame inbedding in het complexe geheel van de weerbarstige praktijk. Wat overall te weinig naar voren komt is de aandacht voor de elektronische uitwisseling van gegevens en de standaardisatie daarvan, terwijl we steeds meer zelf data en vooral gezondheidsdata genereren.
Voor de toekomst betekent dit dat er meer onderzoek gedaan moet worden naar implementatiefactoren, dat deze lessen in praktijk worden gebracht en dat er standaardisatie moet plaatsvinden van gezondheidsdata die door patiënten wordt gegenereerd. Het NASSS-framework kan helpen bij de zelfevaluatie van de organisatie alvorens gestart wordt met de implementatie.