Voor onderzoekers

Onderzoeksgebieden

Onderstaand schema geeft een overzicht van de belangrijkste onderzoeksgebieden binnen de ABCD-studie.

Zie hier het overzicht van alle verzamelde data tot nu toe:

Lopende projecten

Hieronder vindt u een overzicht van samenwerkingsverbanden en lopende projecten:

Hogeschool van Amsterdam

Eetpatronen op 5-6 jarige leeftijd en de oorzaken en consequenties van deze eetpatronen op gewicht(sontwikkeling) op 5, 7 en 10 jaar. Ir. Viyan Rashid

ELSO studie

De ELSO studie richt zich op het bestuderen van de relatie tussen stress in het vroege leven en stressgevoeligheid, eetgedrag en obesitas in de adolescentie: Hebben omstandigheden tijdens de zwangerschap invloed op hoe je reageert op stress? Heeft wat je meemaakt op jonge leeftijd daar een effect op? Is er een relatie tussen stress en leefstijlfactoren zoals voeding en eetgedrag? Voor deze studie hebben we onder andere MRI scans gemaakt van de hersenen, stresshormonen gemeten en lichamelijke metingen gedaan. Op dit moment zijn we bezig met het analyseren van de data en we verwachten in 2020 de eerste resultaten. dr. Suzanne de Rooij

Urban-mental-health-studie

Onderzoek heeft laten zien dat 43% van de jongeren in Nederland kampt met psychologische klachten, waarvan een groot deel angst, stress en/of stemmingsklachten betreft, al dan niet gecombineerd met game-, alcohol- en/of drugs-afhankelijkheid (MIND, 2016). De Urban Mental Health (UMH)-studie richt zich op factoren die invloed hebben op het ontwikkelen van angst, depressie en/of verslaving bij jongeren die in Amsterdam geboren zijn. Er zal onder andere onderzoek gedaan worden naar:- het complexe samenspel tussen factoren uit de omgeving waarin een kind opgroeit in relatie tot psychische gezondheid- hoe we grootstedelijke ongemakken kunnen meten - hoe angstig- en somberheid samengaan met middelen- en mediagebruik -wat voor factoren uit de vroege kindertijd invloed hebben op het ontwikkelen van angst, depressie en/of verslaving in de adolescentie en jongvolwassenheid.

Voor deze studie willen we regelmatig korte vragenlijsten gaan afnemen bij de ABCD-deelnemers om meer inzicht te krijgen in hoe de jongeren zich over de tijd ontwikkelen. Het project zal uitgevoerd worden door Hanan Bozhar, onder  begeleiding van Susanne de Rooij (epidemiologie, Amsterdam UMC), Helle Larsen (ontwikkelingspsychologie, UvA), Anja Lok (psychiatrie, Amsterdam UMC) en Tanja Vrijkotte (Public and Occupational Health, Amsterdam UMC). Het project loopt van 2020 tot 2024 en is onderdeel van the Centre for Urban Mental Health van de UvA.

Slaap en groei in de eerste 1000 dagen
In het promotie traject ‘Slaap en groei in de eerste 1000 dagen’ richt Margreet Harskamp-van Ginkel zich op slaap en gezondheid tijdens de zwangerschap en baby-peuter leeftijd.
Margreet verdiept zich in de volgende onderwerpen:
- Bestaat er een verband tussen slaap bij zuigelingen en hun latere groei, gebaseerd op literatuur.
- Zijn er factoren in de zwangerschap en baby leeftijd die effect hebben op latere slaapproblemen, in het ABCD-cohort.
- Wat is het effect van slaaptekort in de zwangerschap op latere lichaamssamenstelling en bloeddruk van het kind, in het ABCD-cohort.
- Is er een verband tussen excessief huilen op de leeftijd van 3 maanden en latere slaap en groei, in het ABCD-cohort.
- Hoe vaak komen slaapproblemen voor in de eerste 2 levensjaren en zijn vroege slaap of melkvoedingsproblemen een voorspeller van latere slaapproblemen, in het Sarphati cohort.
- Als laatste zal Margreet kijken of het ook positief werkt als we de slaap van baby’s beïnvloeden.

Well-being project
Wat maakt een mens gelukkig? Wat zorgt ervoor dat je tevreden bent met je leven? Hoe verhoog je je welbevinden? Al sinds de oudheid proberen filosofen en wetenschappers op deze vragen een antwoord te vinden. Ondertussen weten we meer en meer, zo is het welbevinden van jongens vaker beter dan dat van meisjes en zien we een tijdelijke daling van het welbevinden in de puberteit. We weten ook dat gelukkige mensen langer in een goede gezondheid leven, en dat mensen met een chronische ziekte heel gelukkig kunnen zijn. Er zijn ook nog veel vragen onbeantwoord, vooral bij kinderen en jongeren. 

In dit project gaat Maya Deconinck onderzoeken welke factoren tijdens de kindertijd leiden tot een hoog welbevinden bij jongeren. Wanneer we beter weten wat de ene jongere gelukkiger maakt dan de andere, kunnen jeugdartsen, leraren, beleidsmakers en onderzoekers hierop hun invloed uitoefenen.

Growh!
Preventie van obesitas tijdens cruciale fasen in de levensloop
Interventies gericht op het voorkomen van obesitas zijn nog altijd weinig effectief. Om de lasten van obesitas en gerelateerde cardio-metabole ziekten te verminderen is het belangrijk om op jonge leeftijd risicofactoren voor obesitas te verminderen.
Project GrowH! ontwikkelt en test  interventies die beter aansluiten bij de doelgroep en daardoor mogelijk effectiever zijn, middels twee benaderingen: 1) Op basis van bestaande longitudinale gegevens wordt de impact van veranderbare risicofactoren berekend en bepaald welke interventies in theorie het meest effectief zijn en in welke fase van de levensloop; 2) Door middel van een participatieve aanpak worden interventies ontwikkeld en geïmplementeerd samen met jongeren en gezinnen. Daarnaast wordt vanuit een systeem-perspectief aanbevelingen gedaan voor het opschalen (regionaal, nationaal, internationaal) van de ontwikkelde interventies. ‘GrowH!’ is een internationaal project waarin diverse partijen uit wetenschap en praktijk samenwerken. ABCD gegevens worden gebruikt voor het eerste deel. De contactpersoon is: Anton Schreuder

Equal life project

Hoe zorg je ervoor dat je lekker in je vel zit en dat dat zo blijft? Hoe houd je mentale problemen buiten de deur? Dat is een uitdaging voor volwassenen, maar zeker ook voor kinderen en jongeren. Kinderen en jongeren groeien op in zeer verschillende omgevingen: thuis, op school, onderweg en tijdens sport en spel. De kwaliteit van die omgevingen verschilt bijvoorbeeld in het aantal voorzieningen, zoals parken, speelplekken en sportclubs. De omgeving kan je uitnodigen tot gezond gedrag en tot het ontmoeten van anderen of juist niet. Zo maakt het uit of die omgeving groen en schoon is en er geen ongewenst geluid is, maar ook wat we zelf in die omgeving doen,  zoals het gebruik van beeldschermen, gezond eten en bewegen. Er is nog weinig onderzoek gedaan naar de complexe samenhang tussen al deze omgevingsfactoren en hun invloed op de mentale gezondheid bij jongeren. Equal-Life is een groot Europees project waarbinnen gegevens over mentale gezondheid van onderzoek uit 8 landen worden gebundeld en gekoppeld aan omgevingsfactoren voor verschillende leeftijdsgroepen. Op basis hiervan worden combinaties van omgevingsfactoren in kaart gebracht die voor een goede ontwikkeling en mentale gezondheid belangrijk zijn. Dankzij projecten zoals Equal-Life, hebben we over 5 jaar meer zicht op wat we samen kunnen doen om ook van Amsterdam een stad te maken waar kinderen en jongeren mentaal gezond op kunnen groeien.

LifeCycle project

LifeCycle is een groot Europees project. In dit project wordt de invloed van stress bij jonge kinderen op de gezondheid onderzocht. Zie hier welke europese cohorten meedoen. Alle gegevens van de verschillende cohorten worden in een zogeheten Dashfield gezet, hierin kunnen onderzoekers analyses doen zonder dat er gegevens naar hen opgestuurd hoeven worden (de gegevens blijven op onze eigen beveiligde Opal server staan). ABCD-contactpersoon: Sara Dieduksman.

APGAR-score
Jacinta Buttner is jeugdarts en is bezig met de vervolgspecialisatie tot Arts Maatschappij & Gezondheid. Bij de ABCD-studie onderzoekt zij wat de samenhang is tussen de APGAR-score bij de geboorte en de ontwikkeling op latere leeftijd. De APGAR-score is een test bij de baby direct na de bevalling, waarbij gekeken wordt naar de toestand van het kind. Getest wordt op: ademhaling, spierspanning, reflexen, huidskleur en hartslag.

Factoren in het vroege leven en de timing van de puberteit
Tegenwoordig accepteren veel artsen het feit dat de leeftijd waarop de puberteit bij jongens en meisjes begint gestaag daalt, terwijl deze ontdekking ook controversieel is. Welke factoren liggen ten grondslag aan deze trend? Waarom worden onze kinderen steeds vroeger biologisch volwassen? En wat zijn de medische en psychosociale implicaties hiervan? Antwoorden op deze vragen zijn nog steeds niet opgehelderd.

In het PhD-project "Early Life Factors and Pubertal Timing", zal Siyu Zhou de associatie van factoren in het vroege leven met het begin van de puberteit en de mogelijke latere invloed op de psychosociale gezondheid in de adolescentie (met name menstruatieklachten) onderzoeken. Hiervoor zal zij gebruik maken van de longitudinale gegevens van de ABCD- jongeren die al verzameld zijn, maar ook gegevens die verzameld gaan worden tijdens de nieuwe meetfase 7. We hopen veranderbare somatische en psychosociale factoren te vinden vanaf de peri-zwangerschap tot aan de kindertijd die samenhangen met een vroege timing van de puberteit. Deze kennis is vervolgens nodig om effectieve interventies te ontwikkelen die vroeg in het leven ingezet kunnen worden (zwangere-postnatale vrouwen) om vroege timing van puberteit te voorkomen.

Samenwerking

Vanuit verschillende universiteiten en onderzoeksinstellingen, maar ook vanuit verschillende afdelingen van het Amsterdam UMC wordt met de ABCD-studie samengewerkt. Op deze pagina vindt u een overzicht van de samenwerkende instanties, de deelonderzoeken en de onderzoekers.

IRAS

Het 11-jarig meetmoment is uitgevoerd in samenwerking met IRAS van de Universiteit Utrecht (Dr. Anke Huss). IRAS is het “Institute for Risk Assessment Sciences” van de Universiteit Utrecht en doet onderzoek naar gezondheidsrisico’s door blootstelling aan mogelijk ziekteverwekkers en schadelijke stoffen in de omgeving. De onderzoeksvragen die IRAS met gegevens van de ABCD-studie wil beantwoorden gaan over omgevingsinvloeden en de (mogelijke) effecten hiervan op de gezondheid van kinderen. IRAS is vooral geïnteresseerd in effecten van elektromagnetische straling (bijvoorbeeld mobiele telefoons), luchtverontreiniging en geluidsoverlast op de ontwikkeling van gedrag- en slaapproblemen. IRAS doet mee aan het Geronimo project, een Europese studie, naar de mogelijke gezondheidseffecten door blootstelling aan elektromagnetische velden.

Universiteit van Amsterdam

De afdeling ontwikkelingspsychologie van de UvA (prof. dr. Reinout Wiers en dr. Helle Larsen) is betrokken bij Fase 4 en Fase 5 van de ABCD-studie. Deze afdeling ontwikkelt tests van gedrag en cognitieve vaardigheden voor de afname via internet. De samenwerking met deze afdeling richt zich op onderzoek naar de voorspelling van later alcohol- en middelengebruik en gerelateerde problemen. Meer informatie vindt u op deze site of deze.

Academische Werkplaats Jeugd en Gezondheid

De ABCD-studie maakt deel uit van de Academische Werkplaats Jeugd en Gezondheid. Binnen de Academische Werkplaats worden praktijk, beleid en onderzoek met elkaar verbonden. Het doel van de Academische Werkplaats is het verbeteren van de kwaliteit van de jeugdgezondheidszorg en andere preventieve zorg voor jeugd, inclusief gezondheidsbevordering

Adviseurs ABCD-studie

Bij de uitvoering en opzet van het onderzoek in het algemeen of bij de uitvoering van deelstudies wordt de ABCD-studie geadviseerd door de volgende deskundigen:

Prof.dr. Tessa Roseboom (Amsterdam UMC, locatie AMC) Prof.dr Jaap Seidell (Amsterdam UMC, locatie VU) Prof.dr. Karien Stronks (Amsterdam UMC, locatie AMC) Dr. Marcel Twickler (Universitair Ziekenhuis Antwerpen) Prof.dr. Roel Vermeulen (IRAS, Universiteit Utrecht) Prof. dr. Mai Chin A Paw (Amsterdam UMC, locatie VU)